سجع متماثل

سجع متماثل

(اتفاق در وزن و اختلاف در قافيه، همراه با مقابله هر کلمه با قرينه آن در وزن و قافيه)

در علم بديع، براي سجع- و همچنين فواصل- اقسامي برشمرده‌اند. يکي از اين اقسام، سجع متماثل است. در سجع متماثل دو فاصله، به لحاظ وزن، همسان‌اند و در قافيه اختلاف دارند، و هر کلمه نيز در وزن و قافيه با قرينه خود مقابل است، مثل:((وَآتَيْنَاهُمَا الْكِتَابَ الْمُسْتَبِينَ)وَهَدَيْنَاهُمَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ) ؛ «و آن دو را كتاب روشن داديم و هر دو را به راه راست هدايت كرديم» (صافات//117-118) .

در اين آيات، کلمات: کتاب و صراط، و همچنين: مستبين و مستقيم، داراي وزن يکسان هستند اما در حرف آخر کلمه اختلاف دارند.

وجه اشتراک سجع متماثل و سجع مرصع، وجود مقابله بين هر کلمه و قرينه آن است، و وجه تمايز آن دو، همسان نبودن قافيه در سجع متماثل، و يکسان بودن آن در سجع مرصع است. و نسبت سجع متماثل به سجع مرصّع، مثل نسبت سجع متوازن با سجع متوازي است.

وجه اشتراک سجع متماثل و سجع متوازن نيز، اتفاق در وزن و اختلاف در قافيه است.

نيز ر.ک: سجع مرصع؛ سجع متوازن؛ سجع متوازي.