«كسانى كه به آيات خدا كفر مىورزند،و پيامبران و كسانى را از مردم كه به قسط و عدل دعوت مى كنند، مى كشند، به عذاب دردناكى بشارت بده. آنان كسانى هستند كه اعمال آنان در دنيا و آخرت نابود شده و براى آنان كمك كنندگانى وجود ندارد».

تا اينجا با حقيقت احباط، و آرا و اقوال و عوامل آن از نظر قرآن آشنا شديم. اكنون به بررسى مسأله «تكفير» و عوامل آن مى پردازيم.

7. عوامل تكفير در قرآن

مقصود از «تكفير» در بحث كلامى و تفسيرى، بخشودگى گناهان از جانب خداوند، به خاطر يك رشته عواملى است كه يادآور خواهيم شد. با توجه به بحثى كه پيرامون «احباط» انجام گرفت، مسأله تكفير نياز به بحث كلامى ويژه اى ندارد، زيرا واقعيت اين دو مسأله از نظر كلامى يك چيز است. و آن اين كه عملى از تأثيرگذارى عمل ديگر جلوگيرى كند. اين واقعيت، گاهى در جهت مانع بودن كارهاى بد، از تحقق آثار كارهاى خوب مطرح مى شود. در اين صورت، «احباط» است و گاهى در شكل معكوس آن صورت مى گيرد كه «تكفير» ناميده مى شود.

گذشته از اين، مسأله «تكفير» از نظر عقلى و كلامى مشكل چندانى ندارد، زيرا محور بحث در اين مسأله، بخشش گناه از جانب خداوند است، و از نظر عقل مانعى ندارد كه خداوند از عقوبت مجرمى درگذرد. و در مواردى هم كه پاى حق ديگرى در ميان است، با دادن پاداش و مانند آن، او را نيز راضى سازد.

بنابراين آنچه در اين مسأله لازم است درباره آن بحث شود، عوامل تكفير