دست يافت، آنگاه آن را محور داورى قرار داد، ما براى تفهيم، مثالى را يادآور مى شويم: همگى در مقام بيان سخاوت يك انسان مى گوييم: فلانى دست و دل باز بوده و درِ خانه اش باز است.

اين جمله و امثال آن، دو ظهور دارد:

1. ظهور بدوى و تصورى، و آن اين كه واقعاً دستهاى او باز است و در خانه او به عللى بسته نيست.

2. اين فرد، انسانى نوع دوست و بخشنده است كه پيوسته از طريق بذل و بخشش وامدادهاى ديگر به همنوعانِ نيازمند، كمك مى كند.

همچنان كه تفسير اين نوع جمله به صورت اول خطا است وحتماً بايد به شيوه دوم، تفسير كرد، وما حق نداريم تفسير دوم را به بهانه اين كه تأويل و خلاف ظاهر است، نادرست بشماريم، همچنين صحيح نيست معارفى كه در آن كلمه«ميزان» يا«صراط» و امثال آن آمده است، به همين بهانه، بسان اهل حديث، تفسير كرده و از ظهور تصديق آن كه از امعان نظر در آيات به دست مى آيد، صرفنظر كنيم.

آفت تفسيرهاى اهل حديث اين است كه ميان دو نوع ظهور تصورى و تصديقى و به عبارت ديگر ابتدايى و استمرارى فرقى نگذارده و از ظهورهاى بدوى كه پس از يك لحظه تأمل از بين مى رود، پيروى مى كنند.

2. ميزان قيامت عدل الهى است

گروهى به خاطر مطلب ياد شده نظريه ديگرى را برگزيده اند و آن اين كه مقصود از ميزان، عدل الهى است و اين كه خدا با عدل و داد خود ميان افراد قضاوت و داورى مى كند، عاصيان وگنهكاران را از مطيعان و فرمانبرداران جدا