از نظر آنان جهان از يك رشته ذراتى (اتم) تشكيل شده كه از چينش ذرات در كنار هم و تأثير و تأثر اجزاى طبيعت در يكديگر، صورتى تحقق يافته و در نتيجه پديده هاى مادى به وجود آمده است و با اعتماد به اين دو علت، خود را در تفسير جهان، از هر نوع علت ديگر بى نياز مى ديدند.

2. گروه الهى كه براى جهان علاوه بر دو علت ياد شده، دو علت ديگر (علت فاعلى وعلت غايى) نيز معتقد بوده اند. مقصود از علت فاعلى قدرتى است كه ماده و صورت را به وجود آورده، همچنان كه مقصود از علت غايى هدف فعل و غرض خلقت است و در اين باره در كتابهاى فلسفى و كلامى بحثهاى عميقى انجام گرفته است.

با توجه به اين اصل، روشن مى شود كه فعل حق، از آنجا كه او فاعل حكيم است نمى تواند فاقد غرض و هدف باشد و در اين صورت رنگ عبث به خود گرفته وحكيمانه بودن فعل را خدشه دار مى سازد.

چيزى كه مى تواند بيانگر غرض از خلقت جهان و انسان باشد، همان اعتقاد به معاد انسان و جهان است كه اين جهان با تمام محتويات خود به جهان ديگرى كه كاملتر و برتر است، تبديل گردد. گويى هدف از خلقت جهان و انسان زمينه سازى براى آفرينش دوم و خلقت كامل تر است و اگر چنين آفرينش مجددى را در نظر نگيريم آفرينش زمين و آسمان و انسان كه پس از چند صباحى به حكم قرآن و داورى علم، راه فنا را در پيش خواهند گرفت، عبث و بيهوده خواهد بود، و هرگز فعل آفريدگار حكيم نمى تواند چنين باشد.

قرآن در بخشى از آيات خود به مسأله معاد از اين ديدگاه مى نگرد و يادآور مى شود كه دفتر خلقت بدون«برگ زرين معاد» دفترى بى ارزش مى باشد. اين آيات خود به دو دسته تقسيم مى شوند: