فرض هر چند به خلقت دوم نياز ندارد ولى هرگز اعاده معدوم نيست، بلكه مشاهده وجود شىء در ظرف خود مى باشد، و تمام معدومات داراى چنين خصيصه مى باشند يعنى در زمان دوم معدوم هستند ولى در ظرف خود موجود مى باشند. ولى اگر مقصود تحقق شىء در زمان دوم است، يك چنين تحقق بدون آفرينش مجدد نخواهد بود و نتيجه آن، همان ايجاد مماثل است نه اعاده معدوم. خلاصه مسأله اعاده معدوم، يا مشاهده هر موجود در ظرف تحقق خود او است، نه اعاده آن، و يا ايجاد مماثل و خلقت همانند با آفرينش نخست.

بنابراين بر كبراى استدلال نمى توان خدشه اى گرفت آنچه مهم است ابطال صغراى دليل است و آن اين كه احياى بدن در روز قيامت از قبيل اعاده معدوم نيست اينك در توضيح و تكميل اين پاسخ مى گوييم:

پس از مرگ دو چيز موجود و باقى است:

1. اجزاى پراكنده بدن كه به صورت خاك و غيره در آمده و در اطراف زمين پراكنده شده است.

2. روح و نفس كه به وسيله فرشته مرگ قبض شده و در نزد خدا محفوظ مى باشد.

درباره اين دو، نمى توان كلمه معدوم را به كار برد، بلكه هر دو از وجود و هستى برخوردارند تنها چيزى كه مى توان گفت معدوم گشته و بار ديگر مماثل آن پيدا مى شود. ويژگى هاى اجتماع اجزاى بدن و به هم پيوستگى ذرات آن است كه مايه و سرچشمه يك نوع روح حيوانى مى باشد.

اصولاً ريشه اشكال مربوط به اين است كه تصور شده است كه در سايه مرگ، قسمتى از اجزاى بدن نابود مى شود، و در انسان همان تصورى را داشتند كه به هنگام سوختن هيزم همان فكر را دارند. غالب مردم در گذشته و