6. عينيت صفات با ذات

در گذشته اين مسئله را به نوعى مطرح كرديم، آن جا كه بساطت ذات را با كثرت اسما هماهنگ نموديم ويادآور شديم كه اين مسئله صورت ديگرى دارد و آن مسئله عينيت صفات خدا با ذات او است و در حقيقت دو مسئله، دو رويه از يك سكه است. و لذا در اين جا به اختصار برگزار مى كنيم. و فقط به ذكر جمله هايى از امير مؤمنان (عليه السلام) اكتفا مىورزيم، آن حضرت در يكى از خطبه هاى خود مى فرمايد:

1. «كمال توحيده، الإخلاص له و كمال الإخلاص له نفى الصفات عنه، لشهادة كلِّ صفة أنّها غير الموصوف، وشهادة كلّ موصوف أنّه غير الصفة، فمن وصف اللّه سبحانه فقد قرنه، و من قرنه فقد ثنّاه، و من ثنّاه فقد جزّاه، و من جزّأه فقد جهله».[1] كمال يگانگى خدا، پيراسته ساختن او از هر نوع شرك و تعدد است،(اخلاص)و كمال چنين اخلاص، در نفى صفات زايد از ذات او است; زيرا هرگاه براى خدا، ذات و صفتى باشد، صفت دلالت بر جدايى صفت از موصوف دارد و موصوف دليل بر مغايرت با صفت است; سرانجام چنين توصيف مقارن شمردن صفت با ذات، و نتيجه آن تعدد و نتيجه تعدد، اعتقاد به داشتن جزء است كه اعتقادى جاهلانه است.