بلكه براى شناخت آن راههايى در اختيار انسان است كه به صورت موجز بيان مى شود.

1. برهان عقلى

گاهى مى توان با برهان عقلى مسائل زيادى را در صفات خدا به دست آورد، مرحوم محقق طوسى براى صفات سلبى و ثبوتى خدا، از اين راه استفاده كرده است; او نخست با برهان عقلى روشن، وجوب وجود خدا را ثابت نموده و اين كه وجود او مربوط به خود او است واز جايى نگرفته است، بر خلاف وجود ممكنات كه وجود آنها مربوط به جاى ديگر است، آن گاه مى گويد:«موجود واجب الوجود داراى چنين ويژگى ها است، يعنى وجوب وجود بر چنين ويژگى ها دلالت عقلى دارند و آن ويژگى ها عبارتند از:

سرمديّت، منزّه بودن از شريك و مثل و تركيب، و پيراستگى از امكان و حلول و اتحاد و جهت و محل حوادث بودن، درد و لذت پذيرى و رؤيت».

او با بيان محكم مى گويد: «هرگاه ما وجوب وجود خدا را ثابت كنيم، به دنبال اعتقاد به اين اصل مى توانيم تمام اين صفات سلبى را از آن استنتاج كنيم، بلكه نه تنها مى توان صفات سلبى را استنتاج كرد، بلكه مى توان صفات ثبوتى را نيز از اين اصل نتيجه گرفت».

كسانى كه با اين نوع براهين آشنايى دارند، مى توانند به روشنى بر مراد خواجه نصير الدين طوسى دست يابند.[1]

ما در اين جا از تبيين كيفيت استدلال محقق طوسى خوددارى مى كنيم، شارحان كتاب تجريد اين بخش را روشن كرده اند كه اثبات يك وصف از اوصاف خدا به نام «وجوب وجود»، مى تواند ديگر صفات ثبوتى و سلبى او را به