توحيد در اطاعت

در جهان هستى، يك مطاع بالذاتى جز خدا نيست و اطاعت ديگران بايد به اذن او انجام گيرد.

از شاخه هاى مهم توحيد، مسئله توحيد در اطاعت است; يعنى اعتقاد به اين كه فرمانده و مطاعى جز خدا وجود ندارد. تنها بايد او را اطاعت كرد و سخن او را شنيد و اطاعت غير او واجب نيست.

نكته: اين مطلب روشن است، زيرا اطاعت از شئون مالكيت و مملوكيت است. آن كس كه مالك هستى است و تمام شئون انسان از اوست و آدمى هر چه دارد از او دارد، بايد سخن و فرمان او مطاع و دستورش مجرا باشد و معناى اطاعت جز اين نيست كه نعمت او را كه يكى از آن ها وجود و هستى و اراده و خواست انسان است در موردى كه رضاى او در آن است، صرف كنيم و تمرد از چنين فرمان، جز ظلم و ستم كه عقل و خرد بر زشتى آن حاكم است، چيز ديگرى نيست.

از اين بيان روشن گرديد كه چرا بايد از او اطاعت كرد و اطاعت از غير او لازم و احياناً مشروع نيست; به عبارت ديگر، تنها او حق دستور و فرمان دارد و هرگز صحيح نيست كه انسان خود را زير فرمان ديگرى قرار دهد، زيرا او يگانه خالق و مالك و منعم است كه تمام شئون و هستى انسان از اوست، و غير او همگى (مثل انسان) محتاج و نيازمند او مى باشند و هر چه دارند از او دارند. در اين صورت چگونه مى توانند كه فرمانده و مطاع ديگران گردند.