«هر نيكى كه به تو مى رسد، از جانب خدا است و هر بدى كه به تو رسد، از جانب خودتان مى باشد».

پاسخ

پاسخ اين سؤال با توجه به نسبى بودن «بلا» و «شر» بسيار روشن است، زيرا هر نوع «شر» و «بلا» حتى مار و عقرب از اين نظر كه وجودى از خدا گرفته اند و به صورت پديده هاى جهان درآمده اند، سراسر خوب و زيبا هستند. اين موجودات در صورتى عنوان «سيئه»، و رنگ«بدى» به خود مى گيرند كه آن ها را با انسان مقايسه كنيم و به ناسازگارى آن ها حكم نماييم. در اين موقع است كه مى گوييم مار و عقرب بلاى جان انسان است.

اگر در آيه نخست همه پيروزى ها و شكست ها، كاميابى ها و ناكامى ها، باران ها و سيل ها را از آن خدا مى داند از اين نظر است كه هر موجودى كه سهمى از حسن و زيبايى دارد، قهراً از جانب خدا است و ديگر در اين ظرف نمى توان آن را سيئه و بدناميد. اگر هم قرآن در آيه نخست آن را «سيئه» خوانده است، مى خواهد با زبان مخاطب سخن گويد، زيرا مادامى كه مقايسه اى در كار نباشد موجودى به بدى توصيف نمى گردد; بلكه سراسر حسن خواهد بود. از اين جهت در آيه نخست، همگى را از آن خدا مى داند.

در صورتى مى توان نام آن را «سيئه» گذارد كه يك نوع نسبتى ميان آن و زندگى انسان ها به ميان آيد; مثلاً قدرت دشمن به ضرر طرف ديگر تمام گردد، باران مايه خرابى خانه اى شود. در اين ظرف است كه بايد نام آن را «سيئه» نهاد، در اين موقع است كه مردم مى گويند بلايى نازل گرديد.

در چنين صورتى خدا سيئه را به خود انسان نسبت مى دهد و مى گويد:(وَما أَصابَكَ مِنْ سَيِّئَة فَمِنْ نَفْسِكَ) چرا؟ چون در اين ظرف نمى توان اعمال بدو گذشته و ديرينه انسان وكوتاهى هاى او را در اين گرفتارى بى تأثير