((وَ رََفَعَ أَبَوِيْهِ عَلىَ العَرْشِ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّداً)).[1]

«و پدر و مادر خود را بر تخت نشاند و همگى به خاطر او به سجده افتادند».

عبادت و پرستش حضرت آدم و حضرت يوسف نيست.

فروتنى و خاكسارى صحابه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) نسبت به آن حضرت به حدى بود كه از آب وضو و موى سر حضرت و ظرفى كه در آن آب مى نوشيدند و منبرى كه روى آن مى نشستند، تبرك مى جستند.

بدين صورت تبرك جستن، شدّت خضوع و فروتنى است و در عين حال به مرز عبادت و پرستش نمى رسد و هيچكس تا كنون، صحابه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) را به پرستش آن حضرت و خدا انگارى او متهم نكرده است.

اين همه، ما را به كنكاش در رسيدن به تعريفى كه در برگيرنده تمام مصاديق عبادت و مانع از ورود مصاديق غير عبادى در آن باشد، وا مى دارد.

راه حل روشن آن است كه به عناصرى كه در تشكيل مفهوم «پرستش» مؤثرند دست يابيم. براى اين منظور بايد در عبادات صحيحى كه مسلمانان درطول تاريخ انجام داده اند و نيز عبادات و آداب دينى اديان باطل (مانند دوگانه پرستان عصر جاهليت قديم و نوين) كه پيوسته انجام مى دادند، دقت و توجه كنيم، تا به