علم«جامعه شناسى»، علم وسيع و گسترده اى است كه حاوى رشته هاى گوناگون مى باشد، مانند: جامعه شناسى اقتصادى، جامعه شناسى سياسى، جامعه شناسى تربيتى و... ولى مع الوصف اين علم فراخ دامن، در كاوشهاى خود، گامى فراتر از موضوع خود، به نام «جوامع انسانى»، بر نمى دارد.

«روانشناسى» نيز مانند «جامعه شناسى» شعب مختلفى دارد: روانشناسى عمومى، روانشناسى كودك، روانشناسى جوان، روانشناسى مديريت و غيره. در عين حال هيچ روانشناسى در بحث و بررسى خود، از موضوع اين علم ـ روان انسان ـ خارج نمى گردد.

فلسفه، «كل شناسى» است،و هر علمى از علوم «جزء شناسى»; وحتى با تحصيل كليه رشته هاى علوم، از بيولوژى وفيزيولوژى و فيزيك و شيمى، نيز باز احكام فلسفى به دست نمى آيد، و نياز انسان به فلسفه باقى است. چه، آگاهى از احكام اجزاى جهان آفرينش ما را از آگاهى به احكام كل اين مجموعه بى نياز نمى سازد، زيرا ممكن است مجموع جهان، ويژگى مخصوصى داشته باشد كه اين ويژگى در هيچ يك از اجزاى آن نباشد، همچنانكه آگاهى از فرمول شيميايى و تك تك اجزاى يك محلول، ما را از بررسى اثر خاص خود آن مركب بى نياز نمى سازد.

ازينروى براى شناخت جهان يا اصل هستى، آگاهى خاصى لازم است كه تمام هستى و جهان را دربرگيرد وقوانين كلى هستى را روشن سازد، و اين كار فقط بر عهده فلسفه است.

خلاصه كنيم: در كاوشهاى علمى، صرفاً جزئى از جهان را مورد بحث قرار مى دهيم، ولى در چشم انداز ما يك رشته مسائلى است كه پاسخ مثبت و يا