حسن شيبانى است وبر اين كتاب، شروح وتعاليق فراوانى نوشته شده است. شما هريك از اين اصول را آگاهانه وبه دقت بررسى كنيد، خواهيد ديد هدف رد بر ديگر فرقه هاست خواه اين گروه از ملاحده وزنادقه باشند يا از معتزله و رافضه.

عقايد اسلامى را از آراى كلامى جدا سازيم

چقدر شايسته بود كه پيشوايان اهل حديث ومعتزله واشاعره در تبيين اصول عقايد، به همان اصولى كه مسلمين صدر اسلامبدان اكتفا مى كردند، قناعت كرده وآنها راملاك اسلام وكفر مى شمردند، آنگاه در فصل ديگرى نه به عنوان اصول عقايد، بلكه به عنوان اصول كلامى به آراى مكتب خود اشاره مى كردند.

نگارنده پس از نگاشتن اين بخش به گفتار بانوى خاورشناس «سوسنه ديفيلد» كه كتاب «طبقات المعتزلة» ابن المرتضى را تحقيق كرده، برخورد كه از استاد خود «هريتر»نقل كرده است: «هر كس بخواهد عقايد اهل سنت را به درستى بفهمد، بايد اين مسأله را در ذهن خود آماده سازد كه هر اصلى از اصول آنان رد بر فرقه اى از فرق مخالف آنهاست، يعنى فرقه هاى شيعه، خوارج، مرجئه، جهميّه ومعتزله ودر حقيقت عقيده اهل سنت، از موضع رد بر اين فرق تشكيل يافته وازاين نظر تنظيم شده است».[1]

باز در پايان تكرار مى كنيم: شايسته است محققان اسلام شناس، اصول دين را از آراى كلامى جدا سازند وآنها را با هم مخلوط نكنند وتخلف از آراى كلامى را مايه خروج از اسلام و ايمان ندانند.

اكنون با توجه به اين مقدمه به تشريح اصول پنجگانه معتزله مى پردازيم: