در حالى كه «ماتريدى»نقطه مقابل اين سخن را مى گويد: واو در اين مسأله از شيخ مكتب خود ابوحنيفه پيروى كرده، مى گويد: عبد از آن نظر مسؤول است كه قدرت خدا دادى را به نقطه اى متوجه مى سازد، مثلاً به جاى آنكه در طاعت مصرف كند، در معصيت به كار ميبرد.[1]

در حقيقت شيخ ماتريدى مى گويد: كسب اين است كه بنده خدا قدرت خدادادى را در يكى از دو راه، از روى اختيار مصرف كند، اين همان قول «عدليه» است.خود شيخ ماتريدى نيز در كتاب «التوحيد» به صورت مشروح اين را تبيين كرده است وياد آور مى شود: خدا به مطيعان، نويد پاداش داده وگنهكاران را بيم عذاب داده است هرگاه چنين است، بايد فعل او به او واقعاً منتسب باشد ودر آخر كلام مى گويد: هريك از ما مى داند كه او در انجام كار خود مختار است.[2]

8 ـ صفات خدا عين ذات اوست

متكلمان اسلامى اتفاق دارند كه خدا داراى اوصافى مانند علم وقدرت وحيات است، ولى معتزله واماميه عقيده دارند كه صفات ذاتى او عين ذات اوست وخدا از نظر كمال وجمال به نقطه اى رسيده است كه ذات او سراسر علم وقدرت است، درحالى كه اشاعره اين صفات را زايد بر ذات دانسته وكسانى را كه صفات ذاتى او را عين ذات او مى دانند، متهم به نفى صفات كرده است، در حالى كه «ماتريدى» بر خلاف شيخ اشعرى مسأله عينيت را پذيرفته است وبا عدليه در اينجا همگام است. در كتاب عقايد نسفى كه بر اساس عقايد ماتريدى نگارش يافته، مى گويد: اكثر اهلحديث، مى گويند:خدا عالم است به علم جدا از ذات، ولى بيشتر مشايخ ما