ثمرات اصل سوم: وعد و وعيد

3

شفاعت از آن تائبان است

نه گنهكاران

سومين مسأله از مسائل مترتب بر وعد و وعيد، مسأله شفاعت است كه قرآن بخشى از آيات خود را به آن اختصاص داده است، ودر اطراف آن بحثهاى گسترده اى است كه در اين جا مجال بازگويى آنها نيست ويكى از آنها تبيين حد شفاعت است.

معتزله به خاطر پيشداورى در مسأله عمل به وعيد، ناچار شدند كه شفاعت را از آن تائبان بدانند وبگويند: نتيجه آن ترفيع درجه است نه بخشيدن گناه، وتمام آيات شفاعت را در قلمرو نفى واثبات وتفصيل، از اين طريق تفسير كرده اند. در حالى كه تمام فرق اسلامى، حتى متكلمان يهود و نصارا، آن را از آن گنهكاران مى دانند وآن را به «حطّ ذنوب» وبخشودگى گناهان تفسير مى كنند.

امير مؤمنان در باره خطا ولغزش، سخن بسيار لطيف و دقيقى دارد كه به موضع گيرى معتزله در مسائل وعد ووعيد كاملاً منطبق است، او مى فرمايد: «خطا در آغاز كار بسان اسب سركش فاقد لجامى است كه انسانى بر آن سوار باشد، سوار شدن بر چنين اسبى نخستين نقطه لغزش است وبه آن لغزشهايى مى پيوندد وسرانجام به قيمت جان انسان تمام مى شود».[1]