اصل سوم:وعد و وعيد

وعـــد و وعيـــد

يا

نويد و بيم

سومين اصل از اصول پنجگانه معتزله، اصل وعد ووعيد است كه ازآن به تبشير وانذار ويا نويد وبيم تعبيرمى آورند وگاهى مجازاً [1]لفظ ثواب وعقاب ويا پاداش وكيفر به كار مى رود واين اصل موضوع يك رشته مسائلى است كه بخشى از آنها از اختصاصات معتزله بوده وبخش ديگر ازآنِ همه متكلمان مى باشد، مسائلى كه اختصاص به اين گروه ندارد، عبارتند از:

1ـ آيا فرمانبردارى ويا نافرمانى فقط مايه ستايش ويا نكوهش است يا سبب استحقاق پاداش وكيفر نيز هست، وبه عبارت ديگر آيا فقط سبب مدح وذمّ است يا مايه پاداش وكيفر نيز مى باشد؟

2ـ شرايط استحقاق بر هر يك از اين امور چيست؟

3ـ آيا پاداش جنبه استحقاقى دارد يا تفضلى است از جانب خدا؟

4ـ بنابر استحقاق آيا حاكم بر آن عقل است يا شرع؟

5ـ آيا همه معاصى كبيره است، يا گناهان به كبيره وصغيره تقسيم مى شوند؟