كمال «تعطيل» نموده اند. و از نظر اشاعره، نظريه نيابت ذات از صفات وهمچنين نظريه اتحاد صفات با ذات، تعطيل ذات واجب، از صفات كمال است، ولى بايد توجه نمود كه: اگر «نظريه نيابت»، به معنى نفى صفات كمال باشد، نظرّيه اتحاد چنين نيست، بلكه در اين نظريه، مقام ذات، از نظر كمال، به اندازهاى بالا مى رود كه عين اين صفات مى گردد.

اگر معتزله را از اين نظر، «معطّله» مى خوانند، بايد «مفوّضه» را نيز جزء «معطّله» خواند، زيرا آنان نيز عقل وخرد را از بحث در معارف محروم ساخته ودستگاه تفكر را تعطيل نموده اند، در حالى كه قرآن در موارد بى شمارى، معارف بلندى را مطرح كرده وما را به تدبر وامعان نظر در آنها دعوت نموده است، بلكه به يك معنى خود اشاعره نيز از «معطله» هستند، زيرا همان طور كه يادآور شديم، حمل اين صفات به همان معانى لغوى بر ذات خدا، با قيد «بدون كيف» اگر سر از تجسيم وتشبيه در نياورد، سر از «تعقيد» وپيچيده گويى درآورده واين خود يك نوع تعطيل دستگاه تفكر، از معارف الهى است.

سخنى از ندوى هندى

در اين ايام كه مساله سلفى گرى، از طريق علماى وهّابى، در جهان، در حال گسترش است، وپشتيبانى مالى وسياسى سعوديها، آنان را در اين كار يارى ميكند، ابوالحسن ندوى كه در ميان نويسندگان اسلامى فرد سرشناسى است، به سمت وهابيان چرخيده وسخنان اهل حديث را تكرار مى كند وپيرامون بحث در معارف قرآن، سخن شگفت انگيزى دارد كه اينك يادآور مى شويم:

وى مى گويد:

«پيامبران مردم را از خدا وصفات وافعال او واز آغاز وانجام جهان وحوادثى كه