تقسيم ادراكات عقلى به نظرى و عملى

از دير زمان، ادراكات عقلى به دو قسم منقسم شده، برخى را نظرى و برخى را عملى توصيف كرده اند.

فارابى، معلم دوم مى گويد:

«هر اداركى كه در خور آنست كه انسان آن را بداند و هرگز به كار بسته نميشود، مانند اينكه هر معلولى به دنبال علتى است، آن را عقل نظرى، ولى هر اداركى كه در خور آن است كه انسان آن را پس از ادراك به كار بندد، به آن عقل عملى مى گويند».

عقل نظرى، در قلمرو فلسفه و منطق كار ساز است، در حالى كه عقل عملى در قلمرو مديريت كشورها، و خانواده ها و برخورد افراد با يكديگر (اخلاق)، كار آيى دارد.

عقل نظرى و عقل عملى دو عقل نيست، بلكه همان عقل واحد، دو نوع ادراك دارد، ادراكى كه فقط به درد دانستن و آگاهى مى خورد و مقدمه عمل و كارى نيست، و اداركى كه پس از مرحله درك، جنبه عملى دارد و بشر آن را در قلمرو زندگى و كار خود، به كار مى بندد، از اين جهت، عقل عملى را در مديريت هاى بزرگ، مانند كشور دارى و مديريت هاى كوچك مانند محيط خانواده و رابطه فرد با فرد، مانند اخلاق، محصور ساخته اند، در حالى كه دائره عقل نظرى وسيع است و هر نوع آگاهى را شامل مى گردد، جز آن آگاهى كه مقدمه عمل است.

پس در حقيقت، اين خرد ماست، كه دو نوع ادراك دارد و وجود اين دو نوع ادراك، نياز به اثبات و برهان ندارد.