اقوال ترجيح مى دهند.

وى در خانواده ابو على جبائى(235ـ303) پرورش يافته و ابو على و پس از او فرزندش ابو هاشم ( ـ م 221) رياست مكتب اعتزال را بر عهده داشتند[1].

تاريخ نگارانى كه به ابو الحسن اشعرى علاقمند هستند، با نقل داستانهائى كوشيده اند، باز گشت او را از اعتزال به مكتب اهل حديث، طبيعى جلوه دهند، ودر اين باره ياد آور مى شوند كه او با استاد خود ابو على به مناظره مى پرداخت، واستاد را در پاسخ عاجز و ناتوان مى يافت و به همين جهت در مسجد بصره، بازگشت خود را اعلام كرد. ما برخى از اين مناظره ها را كه غالبا سطحى است، ياد آور مى شويم:

مناظره اشعرى با استاد خود ابو على جبّائى

اشعرى: آيا بر خدا لازم است كه در باره بندگان خود به شيوه «اصلح» رفتار كند؟

ابوعلى: بلى.

اشعرى: در باره سه برادر كه يكى مؤمن و ديگرى كافر زيسته اند و سومى در دوران كودكى چشم از جهان پوشيده است، چه مى گوئى؟

ابوعلى: مؤمن روانه بهشت مى شود و كافر به دوزخ مى رود و كودك نارس، سالم مى ماند.

اشعرى: آيا اجازه ميدهند آّن كودك به سوى درجه برادر مؤمن خود برود يا نه؟

ابوعلى: نه، زيرا به كودك گفته مى شود: برادرت اين مقام را در پرتو اطاعت