تنگناها، آراء و عقائد گوناگونى را ابراز نموده اند كه همه را شيخ اشعرى در كتاب «مقالات الاسلاميين» آورده است. و ما اصول آنها را ياد آور مى شويم:

1 ـ گروهى مى گويند: ممكن است ما خدا را در همين دنيا با چشمهايمان ببينيم، و انكار نمى كنيم كه ممكن است يكى از افرادى كه در راه با آنان روبرو ميشويم، همان خود خدا باشد، گاهى گام از اين فراتر نهاده مى گويند: خدا در اجسام حلول نموده و اگر انسانى مورد علاقه ما قرار مى گيرد، احتمال مى دهيم كه خدا در او حلول نموده باشد، گاهى همين افراد به قدرى افراط مى ورزند كه ميگويند: ممكن است در اين دنيا با خدا دست بدهيم و افراد مخلص در دنيا و آخرت او را در آغوش مى گيرند.

2 ـ «ضرار» و «حفص» مى گويند: خدا با اين چشمها ديده نمى شود، بلكه در روز قيامت حسّ ششمى در ما پديد مى آيد و ما او را با آن حسّ درك مى كنيم.

3 ـ برخى مانند احمد بن حنبل و خود شيخ اشعرى، در اين جهان رؤيت را محال مى دانند، بلكه مى گويند: تنها مؤمنان در آخرت خدا را مى بينند، زيرا اگر در اين جهان، خدا قابل رؤيت بود، موسى(عليه السلام) از ديدن او بهره مند ميشد و با خطاب «لن ترانى» از اين فيض محروم نمى گرديد[1].

اينها يك رشته آرائى است كه قائلان به رؤيت مطرح كرده اند و همگى از نظر خرد و كتاب و سنت مردود است، ما در ميان اقوال، تنها همين گفته اخير را كه اشعرى مطرح كرده، بررسى مى كنيم، ولى قبلا ريشه مسأله «رؤية اللّه» را بيان ميكنيم و ياد آور مى شويم كه اين انديشه هاى كفر آميز از «عهدين» تحريف شده، به ميان مسلمانان راه يافته است و اگر قائلان به رؤيت با آيات قرآن نيز استدلال