نام کتاب : فرهنگ عقايد و مذاهب اسلامى نویسنده : سبحانی، علیرضا جلد : 1 صفحه : 25
آشنايى با كتابهاى ملل و نحل
برخورد فكرى ميان مسلمانان و دانشجويان فرق و مذاهب غير اسلامى، سبب شد كه مسائل مورد اختلاف، خواه ناخواه در جامعه اسلامى مطرح گردد، و چون مجتمع جوان اسلامى، آشنايى عميق با مذاهب و انديشههاى كلامى جهان نداشت، گروهى از انديشمندان با اهداف گوناگون، به تقرير و تبيين عقائد و فرق دست زدند و از آنجا كه به مرور، خود جامعه اسلامى نيز دستخوش تفرقه فكرى شده بود، طبعاً كتابهايى كه پيرامون عقائد و فرق نوشته ميشد، به اين مذاهب نيز اشاره ميكرد.
در ايام خلافت مهدى (132 ـ 135)، «ابن مفضل»، كتابى پيرامون ملل و نحل نوشت. او فرق اسلامى را به رشته تحرير در آورد و كتاب، به دستور مهدى عباسى بر مردم خوانده شد.
«هشام بن حكم» ميگويد: من ديدم كه اين كتاب در «باب الذّهب» مدينه بر مردم خوانده ميشد و يكبار ديگر نيز ديدم كه در «فضأ»[1] قرائت ميشد[2].
شايد بتوان گفت، اين نخستين كتابى است كه در ميان مسلمين، پيرامون فرق نگارش يافته است.
از اين به بعد نگارش كتاب، پيرامون ملل و نحل، رو به افزايش بود و خود، علم خاصى را تشكيل داد.
كتابهاى ملل و نحل را ميتوان به سه نوع تقسيم كرد و ما از هر كدام نمونه هايى را مى آوريم:
[1] نقطهاى در مدينه، به مراصد الاطلاع مراجعه شود. [2] رجال كشى، ترجمه هشام بن حكم، شماره ترجمه 131 ـ 227.
نام کتاب : فرهنگ عقايد و مذاهب اسلامى نویسنده : سبحانی، علیرضا جلد : 1 صفحه : 25