در اين مكتب، انسان نسبت به افعال خود، به صورت سلطانى مستقل درآمده است كه در مقابل سلطه حق، اظهار وجود مى كند، در قلمرو مُلك و هستى او، اراده فعل و ايجاد چيزهايى را دارد كه هرگز انتسابى به خدا ندارند.

تفسير اختيار به اين صورت، گرايش به نوعى شرك خفى است و انسان به صورت «اله» مستقل هر چند در دايره كوچك خودنمايى مى كند.

پيشروى در تفسير اختيار تا اين حد، يك نوع غفلت و ناآگاهى از موقعيت وجود انسان و افعال او در جهان هستى است و به ديگر سخن: نوعى ناآگاهى از ارتباط مجموع جهان به صورت سازمان يافته و سيستماتيك به مقام ربوبى است.

و با توجّه به اصول فلسفى كه ايجاب مى كند همه هستى امكانى، به خدا و علت العلل، قائم باشد. فعل انسان نمى تواند با خدا بى ارتباط بوده و خارج از سلطه و اراده او باشد.

انديشه اختيار در شكل تفويض از مكتب اعتزال سرچشمه گرفته و از پيشتازان اين مكتب در قرن دوم اسلامى واصل بن عطاء( ت80ـ م131) را مى توان نام برد.

البته هرگز نمى توان گفت مكتب تفويض به صورت يك انديشه پخته و روشن از «واصل» پايه گذار مكتب اعتزال، جوانه زده است، آنچه مى توان گفت اين است كه در اواخر قرن دوم و اوائل قرن سوم، مشايخ اعتزال، اختيار انسان را به صورت تفويض و وانهادگى انسان به خود، مطرح كرده اند.