است كه به برخى از آنها اشاره كرده، در پايان تعريف جامعى ارائه خواهيم داد.

پستالوزى دانشمند تعليم و تربيت سويسى مى‌گويد: «پرورش عبارت است از رشد طبيعى و تدريجى و هماهنگ همه نيروها و استعدادهاى آدمى.»[1]

هربرت‌اسپنسر فيلسوف مشهورانگليسى گفته‌است: «تربيت عبارت‌است‌از آماده‌ساختن انسان براى آنكه بتواند يك زندگى كامل داشته باشد.»[2]

جولز سيمون فيلسوف و استاد فرانسوى، مى‌گويد: «تربيت طريقه‌اى است كه عقل به وسيله آن عقل ديگر و قلب، قلب ديگر مى‌شود.»[3]

استاد شهيد مطهرى (ره) مى‌گويد:

«تربيت عبارت است از پرورش دادن. يعنى استعدادهاى درونى‌اى را كه بالقوة در يك شى‌ء موجود است به فعليت درآوردن و پروردن.»[4]

برخى از دانشمندان تعريفهاى ديگرى از تربيت كرده‌اند، از جمله: «انتقال معلومات و مهارتها»، «تشكيل عادات و صفات معين در فرد»، «به فعليت رساندن قوا و استعدادهاى انسان»، «آماده‌كردن خودبراى زندگى دراجتماع معين»، «ايجاد محيط مساعدبراى‌ارضاى رغبتهاى فرد».[5]

گوناگونى تعريفهاى ياد شده، معلول اختلاف نظر در موضوع، روش و هدف تربيت، ويژگيهاى مربّى و متربّى و ... و اينكه چه مقدار از مسائل يادشده در مفهوم تربيت مورد نظر قرار گرفته، مى‌باشد.

با توجه به تعريفهاى مزبور و با ملاك قرار دادن تعريف شهيد مطهرى (ره) از تربيت، مى‌توان تعريفى را كه نسبت به تعريفهاى ديگر كاملتر و از روشنى و جامعيت بيشترى برخوردار باشد، اين گونه ارائه داد: «تربيت عبارت است از فراهم كردن زمينه‌ها و عوامل‌

[1] - تاريخ فرهنگ اروپا، عيسى صديق، ص 194.

[2] - راه و روش تربيت از ديدگاه امام على 7، على محمد حسين اديب، ترجمه سيد محمد رادمنش، ص 84- 85.

[3] - همان، ص 85.

[4] - تعليم و تربيت در اسلام، ص 56.

[5] - تربيت از ديدگاه اسلام، احمد بهشتى، ص 45 و 48.