كمالِ آفرينش انسان:

اينكه آيا انسان كامل‌ترين آفريده خداوند است يا نه، از دو نظر شايان بررسى است:

اوّل. ساختمان بدنى و ظاهرى:

از قرآن برمى‌آيد كه انسان از اين لحاظ سرآمد آفريدگان نيست؛ چنان كه مى‌فرمايد، آفرينش آسمان‌ها و زمين، شكوهمندتر از آفرينش مردم است (غافر/ 57).

دوم. جايگاه معنوى:

انسان از اين لحاظ بر بسيارى از آفريدگان برترى دارد. قرآن مى‌فرمايد، ما اولاد آدم را گرامى داشته و آنان را بر شمارى بسيار از آفريدگان برترى داده‌ايم (اسراء/ 70). از اين تعبير برمى‌آيد كه انسان، هر چند از سرمايه معنوى ارزشمندى- مانند اختيار و حسن تكليف- بهره‌مند است، شريف‌ترين آفريده خداوند نيست (آفرينش و انسان، 79- 76). با اين حال، او از گذر عبوديّت و تقرّب به خداوند مى‌تواند بر همه آفريدگان مجرّد و مادّى برترى يابد (الميزان‌، 13/ 165- 160).

هدف آفرينش انسان:

قرآن كريم، از علم و يقين به عنوان برترين هدف آفرينش ياد مى‌كند. در واقع پيدا كردن علم و يقين و رسيدن به معرفت، هدف نهايى آفرينش انسان است. پيش از آن، عبادت جاى دارد كه هدف ابتدايى است؛ چنان كه قرآن مى‌فرمايد، ما جنّ و انس را تنها براى عبادت آفريديم (ذاريات/ 56) و در جايى ديگر مى‌فرمايد، خداوند را عبادت كن تا به يقين برسى. (حجر/ 99) بدين سان، انسان از گذر عبادت، به يقين مى‌رسد كه هدف نهايى آفرينش او است. يقين، عبارت است از معرفت به ذات و صفات خداوند متعال (معرفت‌شناسى در قرآن‌، 13/ 21؛ پيام قرآن‌، 1/ 60).

***

آمرزش: بخشايش خداوند

آمرزش از صفات فعل خداوند است كه همه بندگان را در برمى‌گيرد. نسبت اين صفت به خداوند از آنجا ناشى مى‌شود كه او بسيار بخشاينده و مهربان و پوشاننده گناهان و بدى‌هاى بندگان است. قرآن كريم، خداوند را با صفاتى همچون غافر (غافر/ 3)، غفّار (طه/ 82) و غفور (نور/ 22) ياد مى‌كند؛ زيرا خداوند در دنيا و آخرت، گناهان و خطاهاى انسان را، بنابر شرايطى، مى‌آمرزد و كسى را از آنها آگاه نمى‌سازد و آبروى گناهكار را نمى‌ريزد.