نام کتاب : دانش اجتماعى(2) نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 15
چنان كه پيش از اين نيز بيان شد، واژه «تمدّن» همراه با «فرهنگ» به كار مى رود و پيوستگى نزديكى بين اين دو وجود دارد. به همين دليل، در تعريف تمدّن نيز همانند فرهنگ اتفاق نظر وجود ندارد؛ برخى تمدّن را بگونه اى تعريف مى كنند كه در برگيرنده فرهنگ شود. مالك بن نبى با آنكه فرهنگ را به محدوده فكرى بشر تعريف كرده در تعريف تمدّن، مجموعه عوامل اخلاقى و مادى را به كار برده است. «1» دستهاى نيز تمدّن راجزئى از فرهنگ در بعد مادى آن، به حساب آوردهاند. در مقابل، عدّهاى هم تنها به دستاوردهاى مادى بشر تمدن اطلاق كردهاند. «2» و از آنجا كه در اين درس، فرهنگ به چهره معنوى زندگى بشر تعريف گرديد، طبيعى است كه تمدّن را به «وسائل و ابزار زندگى اجتماعى» بشر اختصاص دهيم. «3» بنابراين، در تعريف تمدن مىگوييم: «تمدّن، عبارت است از مجموعه اندوختهها و ساختههاى مادّى بشر». «4» باآنكه تمدّن از ريشه مدينه- به معناى شهر- گرفته شده و معناى شهرنشينىمىدهد، امّا تمدّن منحصر در شهرنشينى نيست، بلكه شهرنشينى يكىاز اجزاى تمدّن محسوب مىگردد، چنان كه صنعت، معمارى ومانند آن نيزاز اجزاى ديگر تمدّنبه حسابمىآيند. به عبارت ديگر، تمدّن به مجموعهاى اطلاق مىگرددكه يكىازاجزاى آن «شهرنشينى» است. بههمين دليل، برخىازدانشمندان در تعريف تمدّنبه عناصر مهم تشكيل دهنده آن اشاره كرده و آن را زندگى اجتماعى و نظم عمومى دانستهاند. «ويل دورانت» صاحب كتاب نفيس «تاريخ تمدّن»، تمدّن را به زندگى منظم اجتماعى تعريف كرده، بى آنكه به «شهر نشينى» اشارهاى كند. تمدّن را مىتوان به شكل كلّى آن عبارت از نظم اجتماعى دانست كه در نتيجه وجود آن، خلّاقيت فرهنگى امكان پذير مىشود و جريان پيدا مىكند.» «5» تفاوت و اشتراكات تمدّن با فرهنگ الف- تفاوت
نام کتاب : دانش اجتماعى(2) نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 15