اِبْنِ وَرْدان، ابوالحارث عیسی حَذّاءِ مدنی (د ح 160ق/777م)، یکی از دو راوی اصلی قرائت ابوجعفر یزیدبن قعقاع از قرّاءِ دهگانه. زندگی وی در پرده‌ای از ابهام قرار دارد و جز اطلاعاتی چون تاریخ تقریبی وفات که ذهبی و ابن جزری تخمین زده‌اند و نام چند تن از استادان و شاگردان او که از اسانید قرائات استخراج شده، چیزی دربارۀ او دانسته نیست (نک‌ : ذهبی، 1/92؛ ابن جزری، تحبیر، 17، غایه، 1/616).
وی قرائت را نزد ابوجعفر یزیدبن قعقاع (د 130ق/748م) و شیبه بن نصاح (د 130ق) دیگر قاری متقدم مدینه فرا گرفت. گویا بعدها با اینکه سن وی اقتضا نمی‌کرد، قرآن را بر نافع (د 169ق/785م) نیز عرض کرده است (نک‌ : ذهبی، همانجا؛ ابن جزری، غایه، همانجا). در میان روایت‌کنندگان از وی نیز قالون مدنی، اسماعیل بن جعفر مدنی و محمدبن عمر واقدی را می‌شناسیم (همانجاها). روایت قالون را در قدیم‌ترین آثار تألیف شده در قرائات دهگانه چون المبسوط ابن مهران (صص 8-9) و آثار سدۀ 5ق 11م نظیر الروضۀ ابوعلی مالکی، التذکار ابن شیطا، الکامل هذلی، الایضاح اندرابی و المستنیر ابن سوار و نوشته‌های دوره‌های بعد می‌توان ملاحظه کرد (نک‌ : اندرابی، 41-43؛ ابن جزری، النشر، 1/174-176)، اما روایت اسماعیل گرچه مدتها پیش از تألیف آثار مذکور در کتاب ابوعبید قاسم بن سلام (د 224ق) مورد توجه قرار گرفته بود (نک‌ : اندرابی، 43-44)، ولی در سده‌های بعد تحت‌الشعاع روایت قالون قرار گرفته و جز در معدودی اسانید دیده نمی‌شود (برای نمونه‌هایی از روایت اسماعیل و نیز واقدی، نک‌ : همو، 44-45؛ ابن جزری، غایه، 2/219، به نقل از الکامل هذلی).
به هر روی در قیاس بین ابن وردان و ابن جمّاز راوی دیگر ابوجعفر، باید دانست، به رغم آنکه ابن جماز در عالم قرائت و حتی حدیث معروف‌تر است، روایت ابن وردان به گونۀ قابل ملاحظه‌ای بیش از روایت او مورد توجه قرار گرفته است، چنانکه به عنوان نمونه ابن جزری در النشر (1/174-178) در برابر 40 طریق که برای ابن وردان به دست می‌دهد، تنها 12 طریق برای ابن جماز گرد آورده است (برای بررسی وجوه افتراق بین روایت ابن وردان و ابن جماز در قرائت ابوجعفر، نک‌ : ﻫ د، ابن جماز).
مآخذ: ابن جزری، محمدبن محمد، تحبیر التیسیر، بیروت، دارالکتب العلمیه؛ همو، غایه النهایه، به کوشش گ. برگشترسر، قاهره، 1351ق/1932م؛ همو، النشر فی القراءات العشر، به کوشش علی محمد ضبّاع، قاهره، چاپخانۀ مصطفی محمد؛ ابن مهران، احمدبن حسین، المبسوط، به کوشش سبیع حمزه حاکمی، دمشق، 1407ق/1986م؛ اندرابی، احمدبن ابی عمر، قراءات القراءِ المعروفین، به کوشش احمد نصیف جنابی، بیروت، 1407ق/1986م؛ ذهبی، محمدبن احمد، معرفه القراء الکبار، به کوشش محمد سیدجاد الحق، قاهره، 1387ق/1967م.
بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث