responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 4  صفحه : 1666
ابن کال
جلد: 4
     
شماره مقاله:1666



اِبْن‌ِ كال‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ محمد بن‌ هارون‌ بزّاز حِلّى‌ (ذيحجة 515 - ذيحجة 597/ فورية 1122 - سپتامبر 1201)، مقري‌، محدّث‌ و مفسّر امامى‌. شهرت‌ او در برخى‌ از منابع‌ (مثلاً ورام‌، 1/23؛ ذهبى‌، العبر، 3/120؛ قس‌: ابن‌ نقطه‌، 1/213) به‌ صورت‌ «ابن‌ الكيال‌» و گاه‌ به‌ شكلهاي‌ محرّف‌ «ابن‌ الكمال‌» و «ابن‌ الكامل‌» ضبط شده‌ است‌ (نك: ابن‌ طاووس‌، 595؛ ذهبى‌، تذكرة، 4/1348؛ دربارة صورتهاي‌ گوناگون‌ كلمه‌، نيز نك: آقابزرگ‌، 287- 288). از آنجا كه‌ وي‌ براي‌ گذران‌ زندگى‌ به‌ پيشة بزازي‌ مى‌پرداخته‌ به‌ «بزاز» نيز شهرت‌ يافته‌ است‌ (ذهبى‌، المختصر، 70). در منابع‌ قديم‌تر به‌ مذهب‌ او اشاره‌اي‌ نرفته‌ است‌، اما برخى‌ منابع‌ متأخر شيعى‌ او را در زمرة اماميه‌ شمرده‌اند، و قراينى‌ بر اين‌ امر گواهى‌ دارد (مثلاً نك: حرعاملى‌، 2/311؛ قس‌: كتاب‌ سليم‌ بن‌ قيس‌، 63). وي‌ در بغداد به‌ دنيا آمد و در حلّه‌ پرورش‌ يافت‌. سپس‌ براي‌ كسب‌ علم‌ به‌ بغداد بازگشت‌ و در آنجا از ابوالعلاء همدانى‌، ابوالكرم‌ شهرزوري‌، سبط خياط ودَعوان‌ بن‌ على‌ جُبّى‌ قرائت‌ آموخت‌ و از جمعى‌ از مشايخ‌ استماع‌ حديث‌ كرد. پس‌ از آن‌ به‌ حلّه‌ بازگشت‌ و به‌ تعليم‌ قرائت‌ و حديث‌ پرداخت‌ (منذري‌، 1/403-404؛ ابن‌ ساعى‌، 9/72؛ ذهبى‌، المختصر، همانجا). ابن‌ كال‌ همچنين‌ در موصل‌ از يحيى‌ ابن‌سعدون‌ قرطبى‌قرائت‌ و حديث‌فراگرفت‌ (منذري‌،ذهبى‌،همانجاها). علاوه‌ بر اينها، از نظام‌ الشرف‌ ابوالحسن‌ عريضى‌، على‌ بن‌ عبدالسيد بن‌ صباغ‌ و فضل‌ بن‌ سهل‌ اسفراينى‌ نيز استفاده‌ كرده‌ است‌ ( كتاب‌ سليم‌ بن‌ قيس‌، ورام‌، منذري‌، همانجاها).
از جمله‌ شاگردان‌ و راويان‌ وي‌ ورام‌ بن‌ ابى‌ فراس‌، ابوالحسن‌ على‌ ابن‌ خياط، شريف‌ محمد بن‌ عمر داعى‌ و ابن‌ دبيثى‌ را مى‌توان‌ نام‌ برد. شخص‌ اخير ابن‌ كال‌ را در واسط و حلّه‌ ملاقات‌ كرده‌ و قرائات‌ دهگانه‌ را نزد وي‌ خوانده‌ است‌ (ذهبى‌، المختصر، همانجا؛ ابن‌ جزري‌، النشر، 1/92؛ صاحب‌ معالم‌، 106/23؛ قس‌: ذهبى‌، معرفة، 2/543). وي‌ همچنين‌ از مشايخ‌ِ اجازة محمد بن‌ جعفري‌ مشهدي‌ بوده‌ است‌ (صاحب‌ معالم‌، همانجا). ابن‌ كال‌ به‌ عنوان‌ حلقه‌اي‌ مؤثر در سلسلة انتقال‌ قرائات‌ جاي‌ دارد. او افزون‌ بر قرائات‌ مشهور به‌ قرائات‌ شاذ نيز توجه‌ داشته‌ است‌ (ذهبى‌، معرفة، همانجا؛ ابن‌ جزري‌، غاية، 2/256).
در اجازة صاحب‌ معالم‌ (همانجا) نام‌ 3 اثر از او آمده‌ است‌ كه‌ نسخه‌اي‌ از آنها در دست‌ نيست‌: مختصر التبيان‌ فى‌ تفسير القرآن‌، متشابه‌ القرآن‌، اللحن‌ الخفى‌ و اللحن‌ الجلى‌. ابن‌ كال‌ سرانجام‌ در حلّه‌ وفات‌ يافت‌ (ذهبى‌، المختصر، همانجا).
مآخذ: آقابزرگ‌، طبقات‌ اعلام‌ الشيعة، قرن‌ 6، به‌ كوشش‌ على‌ نقى‌ منزوي‌، بيروت‌، 1392ق‌/1972م‌؛ ابن‌ جزري‌، محمد، غاية النهاية فى‌ طبقات‌ القراء، به‌ كوشش‌ گ‌. برگشترسر، قاهره‌، 1351ق‌/1932م‌؛ همو، النشر، به‌ كوشش‌ على‌ محمد ضياع‌، قاهره‌، كتابخانة مصطفى‌ محمد؛ ابن‌ ساعى‌، على‌، الجامع‌ المختصر، به‌ كوشش‌ مصطفى‌ جواد، بغداد، 1353ق‌/1934م‌؛ ابن‌ طاووس‌، على‌، التحصين‌، به‌ كوشش‌ محمد انصاري‌، بيروت‌، 1410ق‌/1989م‌؛ ابن‌ نقطه‌، محمد، الاستدراك‌، نسخة عكسى‌ موجود در كتابخانة مركز؛ حر عاملى‌، محمد، امل‌ الا¸مل‌، به‌ كوشش‌ احمد حسينى‌، بغداد، 1385ق‌؛ ذهبى‌، محمد، تذكرة الحفاظ، حيدرآباد دكن‌، 1333-1334ق‌؛ همو، العبر، به‌ كوشش‌ محمد سعيد زغلول‌، بيروت‌، 1405ق‌/1985م‌؛ همو، المختصر المحناج‌ اليه‌ من‌ تاريخ‌ ابن‌ دبيثى‌، بيروت‌، 1405ق‌/1985م‌؛ همو، معرفة القراء الكبار، به‌ كوشش‌ محمد سيد جاد الحق‌، قاهره‌، 1387ق‌/1967م‌؛ صاحب‌ معالم‌، حسن‌، «الاجازة الكبيرة»، بحارالانوار مجلسى‌، بيروت‌، 1403ق‌/1983م‌؛ منذري‌، عبدالعظيم‌، التكملة لوفيات‌ النقلة، به‌ كوشش‌ بشار عواد معروف‌، بيروت‌، 1405ق‌/1984م‌؛ ورام‌ بن‌ ابى‌ فراس‌، تنبيه‌ الخواطر، قم‌، چاپخانة علميه‌.
بخش‌ فقه‌، علوم‌ قرآنى‌ و حديث‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا
 

نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 4  صفحه : 1666
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست