اِبْن‌ِ غانِم‌ِ مَقْدِسى‌، نورالدين‌ على‌ بن‌ محمد بن‌ على‌ بن‌ خليل‌ خزرجى‌ (920-1004ق‌/1514-1596م‌)، فقيه‌ حنفى‌. تولد و زندگى‌ و وفات‌ او در قاهره‌ بود. وي‌ پس‌ از حفظ قرآن‌ و فراگيري‌ قرائات‌ هفتگانه‌ در محضر شهاب‌الدين‌ احمد بن‌ على‌ مقدسى‌، از قاضى‌ القضاة محمد ابن‌ ابراهيم‌ سديسى‌ فقه‌ و قرائت‌ آموخت‌ و صحيح‌ بخاري‌ و صحيح‌ مسلم‌ و بخشهايى‌ ديگر از كتب‌ حديث‌ را از شهاب‌الدين‌ احمد بن‌ عبدالعزيز معروف‌ به‌ ابن‌ نجّار فراگرفت‌. از ديگر مشايخ‌ او در فقه‌ و حديث‌ مى‌توان‌ شهاب‌الدين‌ احمد بن‌ يونس‌ حلبى‌ معروف‌ به‌ ابن‌ شلبى‌، ناصرالدين‌ طبلاوي‌، ابوالحسن‌ بكري‌ و شهاب‌ رملى‌ را نام‌ برد. شيخ‌ او در طريقت‌ كريم‌الدين‌ خلوتى‌ بود (محبى‌، 3/181، 185).
شيخ‌الاسلام‌ خفاجى‌، شهاب‌الدين‌ غنيمى‌، ابوالمعالى‌ طالوي‌ دمشقى‌، حسن‌ بن‌ عمار مصري‌ شرمبلالى‌ و گروه‌ بسيار ديگر از شاگردان‌ او بودند (خفاجى‌، 2/53؛ محبى‌، 3/181؛ مراغى‌، 3/99). امامت‌ مدرسة اشرفيه‌ و رياست‌ مدرسان‌ در چند مدرسة قاهره‌ با او بود (محبى‌، همانجا). 2 بار به‌ حج‌ و 3 بار به‌ بيت‌المقدس‌ رفت‌. گفته‌ شده‌ است‌ كه‌ به‌ علوم‌ غريبه‌ نيز آشنا بود و آن‌ را به‌ فرزندش‌ كه‌ مورد علاقة شديد او بود، آموخت‌، ولى‌ چون‌ فرزندش‌ از اين‌ آموخته‌ها سوءاستفاده‌ كرد، ابن‌ غانم‌ حكم‌ به‌ قتل‌ او داد. صوفيه‌ را بزرگ‌ مى‌داشت‌ و به‌ آنان‌ با نظري‌ مساعد مى‌نگريست‌ (همو، 3/184).
از آثار او بُغية المرتاد فى‌ تصحيح‌ الضاد كه‌ همراه‌ با مقابسات‌ توحيدي‌ در هند به‌ چاپ‌ سنگى‌ رسيده‌ و مصائد الشيطان‌ و ذم‌ الهوي‌، به‌ كوشش‌ ابراهيم‌ محمد جمل‌، توسط مكتبة القرآن‌ در قاهره‌ چاپ‌ شده‌ است‌. از آثار خطى‌ او اوضح‌ رمز على‌ نظم‌ الكنز در فقه‌ حنفى‌ است‌. اصل‌ كتاب‌ از ابن‌ نجيم‌ (د 970ق‌) است‌ كه‌ ابن‌ نصيح‌ آن‌ را به‌ نظم‌ كشيده‌ است‌. حاجى‌ خليفه‌ (2/1515) گويد كه‌ ابن‌ غانم‌ در اين‌ كتاب‌ خرده‌هايى‌ بر ابن‌ نجيم‌ گرفته‌ است‌. نسخه‌هاي‌ متعددي‌ از اين‌ اثر در كتابخانه‌هاي‌ جهان‌ وجود دارد (نك: .(GAL,S,II/267 ديگر اثر خطى‌ او ذخيرة الناظر، حاشيه‌اي‌ بر الاشباه‌ و النظائر ابن‌ نجيم‌ در فقه‌ حنفى‌ است‌ (نك: همان‌، .(II/425 به‌ گفتة حاجى‌ خليفه‌ (1/99)، تعليقات‌ ابن‌ غانم‌ بهترين‌ و موجزترين‌ تعليقاتى‌ است‌ كه‌ بر اين‌ كتاب‌ نوشته‌ شده‌ است‌. براي‌ ديگر آثار خطى‌ او به‌ بروكلمان‌ GAL,S,) GAL,II/405; مراجعه‌ شود.
مآخذ: حاجى‌ خليفه‌، كشف‌؛ خفاجى‌، شهاب‌الدين‌، احمد، ريحانة الالباء وزهرة الحياة الدنيا، به‌ كوشش‌ عبدالفتاح‌ محمد حلو، قاهره‌، 1386ق‌/1967م‌؛ محبى‌، محمدامين‌، خلاصة الاثر، قاهره‌، 1284ق‌؛ مراغى‌، عبدالله‌ مصطفى‌، الفتح‌ المبين‌ فى‌ طبقات‌ الاصوليين‌، بيروت‌، 1394ق‌/1973م‌؛ نيز:
; GAL,S.
عبدالامير سليم‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا