اِبْن‌ِ عَبْدان‌، ابوالفضل‌ عبدالله‌ بن‌ عبدان‌ بن‌ محمد بن‌ عبدان‌ همدانى‌ (د صفر 433/ اكتبر 1041)، فقيه‌ شافعى‌. از تاريخ‌ ولادت‌ وي‌ اطلاعى‌ در دست‌ نيست‌. بيشتر منابع‌ از او به‌ عنوان‌ عالم‌ و مفتى‌ همدان‌ ياد كرده‌اند. در بغداد از ابوالحسين‌ ابن‌ اخى‌ منتمى‌، ابن‌ خباب‌، عثمان‌ ابن‌ المنتاب‌، ابوحفص‌ كتّانى‌ و المخلص‌ استماع‌ كرده‌ (ذهبى‌، حوادث‌ سال‌ 433ق‌؛ سبكى‌، 3/204- 205) و از ديگر مشايخ‌ وي‌ مى‌توان‌ صالح‌ بن‌ احمد، جبريل‌، على‌ بن‌ حسن‌ بن‌ ربيع‌ و ابوبكر احمد بن‌ على‌ معروف‌ به‌ ابن‌ الا¸ل‌ را نام‌ برد (ذهبى‌، همانجا؛ اسنوي‌، 2/188). نيز كسانى‌ همچون‌ محمد بن‌ عثمان‌، احمد بن‌ عمر، ابن‌ عبدوس‌ و پدرش‌ و على‌ الحسنى‌ از او روايت‌ كرده‌اند (ذهبى‌، سبكى‌، همانجاها). ذهبى‌ به‌ نقل‌ از شيروية بن‌ شهردار، وي‌ را موثق‌ دانسته‌ است‌ (همانجا). نيز ذهبى‌ به‌ نقل‌ از همو گويد: به‌ خطّ ابن‌ عبدان‌ ديدم‌ كه‌ نوشته‌ بود، در خواب‌ ديدم‌: خداي‌ تعالى‌ به‌ من‌ سخنى‌ فرمود كه‌ در آن‌ مرا از خودستايى‌ نسبت‌ بدانچه‌ به‌ من‌ داده‌ است‌، بيم‌ داد. گفتم‌: من‌ در نفسم‌ فروتر از آنم‌. فرمود برترين‌ سخن‌ كه‌ شايسته‌ است‌ مردم‌ را بدان‌ فرا خوانند «الا له‌ الخلق‌ و الا´مر» است‌ (همانجا؛ قس‌: سبكى‌، 3/205). ابن‌ عبدان‌ از كسانى‌ است‌ كه‌ قنوت‌ را در نماز وتر در طول‌ سال‌ مستحب‌ دانسته‌اند (نك: سبكى‌، 3/204؛ براي‌ ديگر آراء فقهى‌ او، نك: سبكى‌، اسنوي‌، همانجاها).
آثار: 1. شرائط الاحكام‌، در فقه‌، كه‌ بنا به‌ گفتة اسنوي‌ (2/188) نسخه‌اي‌ از آن‌ نزد وي‌ موجود بوده‌ است‌؛ 2. شرح‌ العبادات‌، كتابى‌ است‌ مختصر كه‌ بيشتر نظرات‌ فقهى‌ وي‌ از اين‌ كتاب‌ نقل‌ شده‌ است‌؛ 3. مقامات‌ (عامري‌، 355).
مآخذ: اسنوي‌، عبدالرحيم‌، طبقات‌ الشافعية، به‌ كوشش‌ عبدالله‌ جبوري‌، بغداد، 1391ق‌/1971م‌؛ ذهبى‌، محمد، تاريخ‌ الاسلام‌، نسخة خطى‌ كتابخانة اياصوفية تركيه‌، شم 3009م‌؛ سبكى‌، عبدالوهاب‌، طبقات‌ الشافعية الكبري‌، قاهره‌، 1324ق‌؛ عامري‌، يحيى‌، غربال‌ الزمان‌، به‌ كوشش‌ محمد ناجى‌ زعبى‌ العمر، دمشق‌، 1405ق‌/1985م‌.
حسن‌ صفري‌ نادري‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا