آل عِمْران، نام سومین سورۀ قرآن کریم. این سوره مدنی و دارای 200 آیه است و به مناسبت بیان سرگذشت خاندان عمران در آن به این نام خوانده شده است. منظور از عمران مذکور در این سوره، پدر حضرت مریم(ع) و مراد از آل عمران، حضرت عیسی(ع) و حضرت مریم‌اند. مادر حضرت مریم نیز احتمالاً مشمول این عنوان است (طباطبائی، 3/167). آل عمران یکی از هفت سورۀ بلند قرآن و بنا بر قول منسوب به امیرالمؤمنین علی(ع)، ابن عباس و جابربن زید، هشتاد و هفتمین سورۀ نازل شدۀ قرآن است (رامیار، 670).
در این سورۀ مبارکه مؤمنین مؤمنین را به توحید کلمه و صبر و ثبات در دفاع از اسلام و تقویت آن دعوت می‌کند و آنان را به حساسیت موقعیت ایشان در برابر دشمنانی مانند یهودیان و مسیحیان و مشرکان، که در آن زمان خود را بر مبارزه با اسلام جزم کرده بودند، متوجه می‌سازد حقایق دین را به ایشان تذکر می‌دهد و شبهات و وسوسه‌های منکران را از دلهای آنان می‌زداید. همچنین دربارۀ مریم(ع) و عیسی(ع)، جریان مباهله، انبیای بنی‌اسرائیل، یهودیان، دعوت اهل کتاب به اسلام و ضرورت صبر و تلاش و اتحاد، کعبه، ربا و حرمت آن سخن گفته می‌شود. چنین می‌نماید که تمامی این سوره به یکباره نازل شده باشد، زیرا آیات آن از آغاز تا پایان با یکدیگر هماهنگی دارد (طباطبائی، 3/6). اگر این نظر درست باشد، باید سوره آل عمران در سال 9ق نازل شده باشد.
مآخذ: آلوسی، محمود، روح المعانی، بیروت، 1372ق، 3/73؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، تهران، 1362ش، صص 583، 594، 670، 671؛ سیوطی، جلال‌الدین، الاتقان فی علوم القرآن، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، 1362ش، 1/41، 43، 44، 192، 220-235؛ طباطبائی، محمدحسین، المیزان، بیروت، 1972م، 3/5-6؛ طبسری، فضل بن حسن، مجمع البیان، قم، 1403ق، 1/405؛ طبری، محمدبن جریر، تفسیر، مصر، 1324ق، 3/107-108؛ قرطبی، محمدبن احمد، الجامع الاحکام القرآن، بیروت، 1372ق، 4/2-4؛ معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، 1396ق، 1/106، 107.
بخش معارف