پُرْتْ‌سودان(عربی: بورسودان، بورتسودان)، بندری در جهموری سودان در کرانۀ دریای سرخ. این بندر در °19و´37 عرض شمالی و °37 و´13 طول شرقی در استان بحرالاحمر قرار دارد و جمعیت آن در 1383ش/2004م حدود 100‘459 تن برآورد شده است(انکارتا1)؛ «فرهنگ...2»). پرت‌سودان تنها بندر مهم بازرگانی سودان در سواحل دریای سرخ است که خود متشکل از 3 بندرگاه به نامهای شمالی، جنوبی و سبز است(«بندرگاه...3»).
بخش قابل توجهی از تجارت خارجی سودان از طریق این بندر صورت می‌گیرد. گاو وگوسفند زنده، پوست، صمغ عربی و پنبه عمده‌ترین صادرات سودان از این بندر است(انکارتا؛ کلمبیا4). پرت‌سودان دارای پالایشگاه نفت است و نفت از آنجا به وسیلۀ خط لوله‌ای که در 1356ش/1977م کشیده شده است، به خرطوم انتقال می‌یابد(همانجا؛ هالت، 229).
هرچند که بخش بزرگی از بازرگانی خارجی سودان از طریق پرت‌سودان صورت می‌گیرد، اما این بندرِ تازه بنیاد نقش چندانی در رویدادهای تاریخی سودان نداشته است. در 1322ق/1904م عملیات ساخت بندر‌پرت‌سودان توسط انگلیسیها به جای بندر سواکن آغاز شد و در طول سالهای 1905-1906م ساخت تأسیسات بندری آن به پایان رسید؛ از این پس، به تدریج از اهمیت بندر سواکن کاسته شد و پرت‌سودان جای آن را گرفت(«شهرها...5»، I/663؛ حسین، 3/1249).
در 1303ش/1924م انگلیسیها برای دست‌یابی آسان‌تر به محصول پنبۀ سودان، راه‌آهنی که شهر کَسَلا را به پرت‌سودان در کنار دریای سرخ متصل می‌ساخت، احداث کردند و این امر بر اهمیت پرت‌سودان افزود(هالت، 151-152). با بازگشایی کانال سوئز، پرت‌سودان رونق بیشتری یافت و تأسیسات آن دیگر پاسخگوی حجم بالای آمدوشد کشتیهای تجاری نبود؛ به همین سبب، دولت سودان به فکر راه‌اندازی دوبارۀ بندر سواکن افتاد(همو، 229).
مآخذ: حسین، احمد، موسوعةتاریخ مصر، قاهره، 1406ق/1985م؛ هالت، پ. م. و م. و. دالی، تاریخ سودان بعد از اسلام، ترجمۀ محمدتقی اکبری، مشهد، 1366ش؛ نیز:
Cities of the World, Michigan, 1987; The Columbia Encyclopedia, 2001; Encarta Reference Library, 2004; »Port Sudan Harbour«, Sea Ports Corporation, www.sudanports.net; The World Gazetteer, www.world-gazetteer.com.
بهزاد لاهوتی





















1. Encarta… 2. The World… 3. »Port Sudan…« 4. The Columbia… 5. Cities…