بُهوتی، ابوالسعادات منصوربن‌یونس(1000-1051ق/1592-1641م)، فقیه حنبلی مصر. نسبت وی به بهوت، یکی از روستاهای غرب مصر باز می‌گردد که نام افرادی از این منطقه در شمار عالمان متأخر حنبلی به چشم می‌خورد.
بهوتی نزد شماری از عالمان حنبلی، از جمله محمدشامی، جمال‌الدین یوسف بهوتی و عبدالرحمان بهوتی و دیگران به تحصیل پرداخت و علاوه برآنان از محضر استادانی چون یحیی‌بن‌شرف‌حجاوی دمشقی، عبدالله دنوشری‌شافعی، جمال‌عبدالقادردنوشری‌حنبلی، نورعلی‌حلبی و شهاب‌الدین احمدوارثی‌صدیقی نیز بهره برد(نک‌: محبی، 4/426؛ قس: غزی، 211، 212)، تا آنکه خود یکی از بزرگان مذهب شد و برکرسی تدریس نشست(همانجاها).
بهوتی در فقه و فرائض و علوم دیگر تبحر داشت(غزی، 210) و از آنجا که در عصر خود، در فقه همتا نداشت، طلاب از سرزمینهای شام، نجد، بیت‌المقدس و بعلبک به سوی او می‌کوچیدند. از شاگردان وی، محمدبن‌ابی‌السروربهوتی، ابراهیم‌بن‌ابی‌بکرصالحی و محمد خلوتی قابل ذکرند(نک‌: محبی، همانجا؛ غزی، 211،212). شهرت وی بیشتر به سبب تحریر مسائل فقهی براساس مذهب احمدبن‌حنبل است(محبی، همانجا؛ ابن‌حمید، 472) و تألیفات وی تا زمان حاضر مورد رجوع فقهاست(ابن‌شطی، 116). بهوتی در قاهره وفات یافت و در تربت مجاورین دفن گردید(محبی، همانجا؛ غزی، 212-213).
آثار چاپی:
1. اعلام الاعلم بقتال من انتهک حرمة البیت الحرام. دربارۀ احکام جنگ در مکه. مؤلف علاوه بر مذهب احمدبن حنبل، دیدگاه علمای سایر مذاهب را نیز با ذکر ادله بیان کرده است. این کتاب به کوشش جاسم‌بن‌سلیمان‌فُهیددوسری در بیروت(1988م) به طبع رسید.
2. الروض المُربع بشرح زاد المستقنع، شرحی بر زادالمستقنع موسیٰ حجاوی(د1968ق/1560م) است که بارها در دمشق، هند و قاهره(از جمله در قاهره، 1380ق) به چاپ رسیده است.
3. «دقائق اولی النُهیٰ لشرح المنتهیٰ»، شرحی است بر منتهی‌ الارادات تقی‌الدین محمد فتوحی حنبلی، مشهور به ابن نجار(د ح 980ق) که در حاشیۀ کشف‌القناع(قاهره، 1319-1320) به طبع رسیده است.
4. عمدة الطالب لنیل المآرب، در فقه احمدبن‌حنبل که عثمان‌بن‌احمدنجدی‌حنبلی(د1097ق) آن را با عنوان هدایةالراغب شرح کرده، و همراه متن به طبع رسیده است. برادرزادۀ مؤلف، حسن بن‌صلاح‌بهوتی، آن را با نام ‌وسیلةالراغب به نظم کشیده است(برای نسخۀ آن، نک‌: خدیویه، 3/300).
5. کشاف القناع عین متن الاقناع، در 3 جلد شرحی است بر الاقناع لطالب الانتفاع موسیٰ حجاوی که بارها، از جمله به کوشش هلال مصیلحی مصطفیٰ هلال(ریاض، 1968م) به طبع رسیده است.
6. المنح‌ الشافیة بشرح نظم المفردات الوافیة، شرح بر المنظومة الالفیة فی مفردات مذهب الامام احمد، اثر محمدبن علی مقدسی(د 820ق) که یک‌بار در قاهره(1343ق)، و نیز اخیراً به کوشش عبدالله ابن محمد مطلق در قطر به چاپ رسیده است.
آثار خطی:
1. ارشاد اولی النهیٰ لدقائق المنتهیٰ (زرکلی، 7/307)، که حاشیه‌ای است بر المنتهیٰ(محبی، همانجا؛ غزی، 212). 2. حاشیه بر الاقناع موسیٰ حجاوی(همانجاها) که تألیف آن را در 1040ق به پایان برده است(برای نسخۀ آن، نک‌: ازهریه، 2/639).
مآخذ: ابن حمید، محمد، السحب‌الوابلة، بیروت، 1989م؛ ابن شطی، محمد جمیل، مختصر طبقات الحنابلة، به کوشش فواز زمرلی، بیروت، 1406ق/1986م؛ ازهریه، فهرست؛ خدیویه، فهرست؛ زرکلی، اعلام؛ غزی، محمد، النعت‌الاکمل، به کوشش محمد مطیع حافظ و نزار اباظه، دمشق، 1402ق/1982م؛ محبی، محمدامین، خلاصةالاثر، قاهره، 1284ق.
علی تولّایی