بُرْهان‌ُ الدّين‌ْ جانَم‌د 90ق‌/582م‌، شاعر و عارف‌هندي‌وابسته‌به‌طريقة چشتيه‌. وي‌فرزند شمس‌العشاق‌ميران‌جى‌د 02ق‌/ 497م‌بود و در عرفان‌هم‌مريد او به‌شمار مى‌رفت‌برهان‌الدين‌، . پدربرهان‌الدين‌، در ميان‌مشايخ‌چشتية دكن‌داراي‌شهرت‌بود نسيم‌، 60-69؛ قادري‌، 7؛ احمد، 33. منابع‌موجود آگاهى‌چندانى‌از شرح‌حال‌برهان‌الدين‌نمى‌دهند و بيشتر به‌ذكر آثار و ويژگيهاي‌آنها پرداخته‌اند. دربارة او همين‌اندازه‌مى‌دانيم‌كه‌علوم‌ظاهري‌را نزد پدر فرا گرفت‌و همچون‌وي‌آثار بسيار برجاي‌نهاد. او در بيجاپور ساكن‌بود و در همانجا نيز درگذشت‌و به‌خاك‌سپرده‌شد نسيم‌، 63، 69.
آثار: برهان‌الدين‌داراي‌آثار منظوم‌و منثور است‌:
الف‌- منثور:
. كشف‌العوالم‌، در باب‌و فصل‌، به‌فارسى‌. موضوع‌آن‌در بيان‌عوالم‌مختلف‌جسمانى‌، نفسانى‌، ذاتى‌، سري‌، قلبى‌و روحانى‌و مراحل‌سلوك‌است‌منزوي‌، خطى‌مشترك‌، /793.
. كلمة الحقايق‌، رساله‌اي‌به‌اردو در موضوع‌شريعت‌و طريقت‌و پرسش‌و پاسخ‌در مسائل‌تصوف‌. شيوة نثر اين‌اثر، به‌نثر شمس‌العشاق‌شباهت‌بسيار دارد. نثر آن‌اردو گجراتى‌و سبك‌ادبى‌آن‌، دكنى‌است‌. اين‌رساله‌به‌كوشش‌محمد اكبرالدين‌صديقى‌در حيدرآباد منتشر شده‌است‌قادري‌، همانجا؛ نسيم‌، 63، 97؛ صديقى‌، /85.
. كليد گنج‌، در 2 باب‌، در بيان‌انواع‌نفس‌، مراحل‌توحيد و راههاي‌رسيدن‌به‌حقيقت‌منزوي‌، همان‌، /811-812؛ هاشمى‌، /7 -9.
. مخزن‌السالكين‌و مقصد العارفين‌، به‌فارسى‌دربارة مسائل‌بنيادي‌پيروان‌چشتيه‌، يعنى‌وحدت‌وجود و اقسام‌آن‌. از اين‌كتاب‌دو نسخه‌يكى‌در موزة ملى‌پاكستان‌و ديگري‌در كتابخانة انجمن‌ترقى‌اردو نگهداري‌مى‌شود نوشاهى‌، 66؛ هاشمى‌، /2- 5؛ منزوي‌، همان‌، /887.
. معرفت‌المحبوب‌، رساله‌اي‌به‌فارسى‌در بيان‌ منزل‌عرفان‌، يعنى‌شريعت‌، طريقت‌، حقيقت‌و معرفت‌. نثر اين‌رساله‌روان‌، و حاوي‌معانى‌عميق‌است‌. نسخه‌اي‌از آن‌در كتابخانة گنج‌بخش‌اسلام‌آباد نگهداري‌مى‌شود نك: مآخذ؛ منزوي‌، فهرست‌...، /07، خطى‌مشترك‌، /956-957، خطى‌، /399.
ب‌- منظوم‌: . ارشاد نامه‌. . بشارة الذكر، در تصوف‌. اين‌كتاب‌به‌پدر او، شمس‌العشاق‌نيز منسوب‌شده‌است‌. . حجة البقاء، گفت‌و گوي‌ميان‌مريد و مرشد است‌كه‌گمان‌مى‌رود با خوش‌نامه‌و خوش‌نغز ميران‌جى‌شمس‌العشاق‌قرابتى‌دارد. . رموز الواصلين‌. . سكه سهيلا، تركيب‌بندي‌به‌زبان‌اردو كه‌در ميان‌هر بيت‌آن‌، يك‌بند با موضوع‌توحيد گنجانده‌شده‌است‌. . منفعت‌الايمان‌، دربارة اعتقادات‌ماده‌پرستان‌و پرهيز مريدان‌از آن‌اعتقادات‌. . نسيم‌الكلام‌، شرح‌آيات‌قرآنى‌. . نكتة واحد، در توحيد. . وصيت‌الهادي‌، مثنوي‌كوتاهى‌به‌زبان‌اردو در زمينة تصوف‌نسيم‌، 61-64؛ صديقى‌، /84.
در ميان‌نسخه‌هاي‌خطى‌انجمن‌ترقى‌اردو نام‌رسالة وجوديه‌نيز از او به‌چشم‌مى‌خورد كه‌صديقى‌در فهرست‌اردو مخطوطات‌از آن‌نام‌برده‌است‌ /85. گفته‌اند كه‌كلام‌برهان‌الدين‌بسيار به‌كلام‌شمس‌العشاق‌شباهت‌دارد، با اين‌تفاوت‌كه‌اندكى‌نسبت‌به‌آن‌روان‌تر است‌؛ در آثار هر دو آنها سبك‌دكنى‌مشاهده‌مى‌شود.
شاه‌امين‌الدين‌اعلى‌د 086ق‌/675م‌فرزند برهان‌الدين‌، همچون‌وي‌از اوليا بود. از مريدان‌برهان‌الدين‌مى‌توان‌از شاه‌داول‌د068ق‌/658م‌نام‌برد كه‌ساكن‌بيجاپور و مؤلف‌ناري‌نامه‌و كشف‌الانوار است‌منزوي‌، فهرست‌/399؛ نسيم‌، 61، 69؛ صديقى‌، /5.
سراج‌العشق‌مثنويى‌است‌به‌فارسى‌كه‌در مناقب‌برهان‌الدين‌، شمس‌العشاق‌و شاه‌امين‌الدين‌اعلى‌سروده‌شده‌است‌و دو نسخه‌از آن‌در موزة ملى‌كراچى‌و انجمن‌ترقى‌اردو نگهداري‌مى‌شود كه‌در نسخة اخير نام‌نگارنده‌، دستگير على‌بن‌شاه‌بابا آمده‌است‌منزوي‌، خطى‌مشترك‌، /155- 156.
مآخذ: احمد، عزيز، تاريخ‌تفكر اسلامى‌در هند، ترجمة محمد جعفر ياحقى‌و نقى‌لطفى‌، تهران‌، 367ش‌؛ برهان‌الدين‌جانم‌، معرفت‌المحبوب‌، نسخة عكسى‌موجود در كتابخانة مركز؛ صديقى‌، افسر، مخطوطات‌انجمن‌ترقى‌اردو، كراچى‌، 965م‌؛ قادري‌، حامد حسن‌، داستان‌تاريخ‌اردو، آگره‌، 941م‌؛ منزوي‌، خطى‌؛ همو، خطى‌مشترك‌؛ همو، فهرست‌نسخه‌هاي‌خطى‌كتابخانة گنج‌بخش‌، اسلام‌آباد، 357ش‌؛ نسيم‌، ا. د.، «مشايخ‌اردوسري‌مصنفين‌»، تاريخ‌ادبيات‌مسلمانان‌پاكستان‌و هند، لاهور، 971م‌، ج‌؛ نوشاهى‌، عارف‌، فهرست‌نسخه‌هاي‌خطى‌فارسى‌موزة ملى‌پاكستان‌، كراچى‌، 362ش‌؛ هاشمى‌، متين‌، فهرست‌مخطوطات‌ديال‌سنگه ترست‌لائبريري‌، لاهور، 979م‌. مرجان‌افشاريان‌