اَلْوارِ گَرْمْسيري‌، يكى‌ از بخشهاي‌ دوگانة شهرستان‌ انديمشك‌ (خوزستان‌). اين‌ بخش‌ در منتهى‌اليه‌ شمالى‌ استان‌ خوزستان‌ قرار گرفته‌، و از شمال‌ به‌ بخشهاي‌ مركزي‌ (ملاوي‌ِ شهرستان‌ پل‌دختر) و پاپى‌ (شهرستان‌ خرم‌آباد)، از جنوب‌ به‌ بخشهاي‌ حومه‌ (مركزي‌ شهرستان‌ انديمشك‌)، سردشت‌ (شهرستان‌ دزفول‌) و بخش‌ مركزي‌ (شهرستان‌ شوش‌)، از شرق‌ به‌ بخش‌ رز و ماهرو (شهرستان‌ اليگودرز) و از غرب‌ به‌ بخش‌ مركزي‌ (ملاوي‌) محدود است‌ ( فرهنگ‌ آباديها، 1367ش‌، شصت‌ و نه‌). اين‌ بخش‌ از 3 دهستان‌ به‌ نامهاي‌ حسينيه‌، قيلاب‌ و مازو كه‌ برخى‌ نام‌ خود را از آباديهاي‌ مركزي‌ ناحيه‌ گرفته‌اند، تشكيل‌ شده‌ است‌ ( سازمان‌ تقسيمات‌...، 22). اين‌ 3 دهستان‌ جمعاً 160 آبادي‌ (1/94% از كل‌ آباديهاي‌ شهرستان‌) را در خود جاي‌ داده‌ است‌ ( آمارنامه‌...، 28). آبادي‌ حسينيه‌ مركز بخش‌ الوار گرمسيري‌ است‌ ( فرهنگ‌ جغرافيايى‌ آباديها...، 23).
بخش‌ الوار گرمسيري‌ ناحيه‌اي‌ كوهستانى‌ است‌ كه‌ قسمتى‌ از رشته‌ كوه‌ زاگرس‌ در بخشهاي‌ شمالى‌ آن‌ قرار دارد. بلندترين‌ قله‌ در اين‌ بخش‌ كوه‌ سالن‌ ( 460 ،2متر) است‌ كه‌ در شمال‌ شرقى‌ سد دز و در قسمت‌ شرقى‌ بخش‌ واقع‌ است‌. كوههاي‌ منگره‌، دارتا گيروه‌، كرناس‌ و اناركى‌ از ديگر كوههاي‌ اين‌ بخش‌ به‌ شمار مى‌آيند كه‌ قسمت‌ ييلاقى‌ بخش‌ الوار گرمسيري‌ را تشكيل‌ مى‌دهند. قسمتهاي‌ جنوبى‌ بخش‌ كم‌ ارتفاع‌ و دشتى‌ است‌. آب‌ و هواي‌ اين‌ بخش‌ گرم‌ و خشك‌ است‌، هر چند در قسمتهاي‌ كوهستانى‌ واقع‌ در شمال‌ از اعتدال‌ برخوردار است‌ (همانجا).
از معادن‌ واقع‌ در اين‌ بخش‌ مى‌توان‌ از سنگ‌ آهك‌ چناره‌، گچ‌ تافاب‌ و سنگ‌ ماكادن‌ نام‌ برد. برخى‌ چاههاي‌ نفت‌ كه‌ هنوز مورد بهره‌برداري‌ نيستند، در آباديهاي‌ كل‌ كلپرگه‌، تافاب‌ و بالارود وجود دارد (همانجا).
رود كرخه‌ قسمتهاي‌ غربى‌ (همانجا)، و دز قسمت‌ شرقى‌ بخش‌ الوار گرمسيري‌ را آبياري‌ مى‌كند (ايزدپناه‌، 2/1). سد دز، احداثى‌ بر رودخانة دز، در اين‌ بخش‌ قرار دارد ( فرهنگ‌ جغرافيايى‌ آباديها، همانجا).
چراگاههاي‌ متعددي‌ در اين‌ بخش‌ وجود دارد كه‌ از آن‌ جمله‌اند: پشمينه‌زار، يقه‌، بن‌ طويله‌ و دشت‌ لاله‌ (همانجا). قسمتهاي‌ مرتفع‌ بخش‌ پوشيده‌ از جنگل‌ است‌ (ايزدپناه‌، همانجا) كه‌ پوشش‌ درختى‌ آن‌ بيشتر از درختان‌ كنار، انجيركوهى‌، بلوط و بادام‌ كوهى‌ است‌ ( فرهنگ‌ جغرافيايى‌ آباديها، 23-24؛ نيز نك: رزم‌آرا، 241، 243، 246).
در تقسيم‌ بندي‌ مناطق‌ لرستان‌ در دورة پهلوي‌ اول‌ كه‌ با تأكيد بر جنبه‌هاي‌ زندگى‌ عشايري‌ صورت‌ گرفت‌، بخش‌ الوار گرمسيري‌ يكى‌ از مناطق‌ 11 گانة لرستان‌ به‌ حساب‌ آمد (امام‌ شوشتري‌، 146). جمعيت‌ اين‌ بخش‌ در آستانة دهة 1330ش‌ حدود 240 ،10نفر بود ( فرهنگ‌ جغرافيايى‌ ايران‌، 6/22) كه‌ در 1365ش‌ به‌ 547 ،20نفر ( 406 ،3خانوار) افزايش‌ يافت‌ ( فرهنگ‌ آباديها، 1365ش‌، 12). در همين‌ سال‌ جمعيت‌ 6 ساله‌ به‌ بالاي‌ اين‌ بخش‌ 436 ،15نفر (1/75% از كل‌ جمعيت‌) بود كه‌ 2/51% آنان‌ با سواد بودند. مطابق‌ همين‌ داده‌ها، 4/16% از كل‌ جمعيت‌ اين‌ بخش‌ شاغل‌ بودند (همانجا). جمعيت‌ اين‌ بخش‌ در 1370ش‌ به‌ 381 ،21نفر ( 230 ،3خانوار) رسيد كه‌ 8/40% از كل‌ جمعيت‌ روستايى‌ شهرستان‌ انديمشك‌ را شامل‌ مى‌شد. پراكنش‌ اين‌ جمعيت‌ در سطح‌ بخش‌ در دهستانهاي‌ حسينيه‌، قيلاب‌ و مازو به‌ ترتيب‌ 1/35%، 9/41% و 23% بود ( آمارنامه‌، 42).
جمعيت‌ بخش‌ الوار گرمسيري‌ روستايى‌ است‌ و آباديهاي‌ داراي‌ خانوار بهره‌بردار آن‌، از آباديهاي‌ بسيار كوچك‌ به‌ شمار مى‌روند، تا جايى‌ كه‌ 6/86% از آنها داراي‌ جمعيتى‌ كمتر از 20 خانوار بهره‌بردار است‌ ( فرهنگ‌ روستايى‌، 33). فعاليت‌ اصلى‌ ساكنان‌ آباديهاي‌ اين‌ بخش‌ به‌ ترتيب‌ اهميت‌ شامل‌ دامداري‌، زراعت‌، پرورش‌ طيور و باغداري‌ است‌ ( فرهنگ‌ آباديها، 1365ش‌، همانجا). در اين‌ بخش‌ جمعاً 687 ،202رأس‌ دام‌ كوچك‌ و 789 ،4رأس‌ دام‌ بزرگ‌ وجود دارد (همان‌، 13). اشتغال‌ به‌ صنايع‌ دستى‌ و كارگري‌ ساده‌ از ديگر فعاليتهاي‌ ساكنان‌ اين‌ بخش‌ است‌ ( فرهنگ‌ اقتصادي‌...، «5/43»). محصولات‌ عمدة زراعى‌ اين‌ بخش‌ گندم‌ و جو است‌ كه‌ بيشتر به‌ صورت‌ ديمى‌ كشت‌ مى‌شود. محصولات‌ جاليزي‌ و انار نيز در آنجا به‌ دست‌ مى‌آيد (همان‌، «5/43» - «6/43»).
مذهب‌ اهالى‌، شيعة 12 امامى‌، و زبان‌ آنان‌ فارسى‌ با گويش‌ لري‌ است‌ ( فرهنگ‌ جغرافيايى‌ آباديها، 23). جمعيت‌ اين‌ بخش‌ از لحاظ وابستگى‌ قومى‌ بيشتر از طايفه‌هاي‌ مير (ديركوند) (نك: ادموندز، 91)، بهاروند و قلاوند است‌ (ايزدپناه‌، 2/1؛ نيز رزم‌آرا، 241، 242، 244). از آثار كهن‌ برجاي‌ مانده‌ در اين‌ بخش‌ مى‌توان‌ از قلعة منگره‌ - كه‌ حمدالله‌ مستوفى‌از آن‌ به‌ صورت‌ مانكره‌ (ص‌ 552) ياد كرده‌ است‌ - و نيز دژ سرقلا در آبادي‌ امير سيف‌ و قلعة رزه‌ بر سر راه‌ خرم‌ آباد - دزفول‌ نام‌ برد (ايزدپناه‌، 2/3- 5، 10-13).
مآخذ: آمارنامة استان‌ خوزستان‌ (1373ش‌)، سازمان‌ برنامه‌ و بودجة استان‌ خوزستان‌، تهران‌، 1374ش‌؛ ادموندز، سيسيل‌ جان‌ و بارون‌ دوبد، دو سفرنامه‌ دربارة لرستان‌، ترجمة سكندر امان‌ اللهى‌ و ليلى‌ بختيار، تهران‌، 1362ش‌؛ امام‌ شوشتري‌، محمدعلى‌، تاريخ‌ جغرافيايى‌ خوزستان‌، تهران‌، 1331ش‌؛ ايزدپناه‌، حميد، آثار باستانى‌ و تاريخى‌ لرستان‌، تهران‌، 1355ش‌؛ حمدالله‌ مستوفى‌، تاريخ‌ گزيده‌، به‌ كوشش‌ عبدالحسين‌ نوايى‌، تهران‌، 1362ش‌؛ رزم‌آرا، على‌، جغرافياي‌ نظامى‌ ايران‌، لرستان‌، تهران‌، 1320ش‌؛ سازمان‌ تقسيمات‌ كشوري‌ جمهوري‌ اسلامى‌ ايران‌، وزارت‌ كشور، تهران‌، 1374ش‌؛ فرهنگ‌ آباديهاي‌ كشور (1365ش‌)، شهرستان‌ انديمشك‌، مركز آمار ايران‌، تهران‌، 1368ش‌؛ فرهنگ‌ آباديهاي‌ كشور، سرشماري‌ عمومى‌ كشاورزي‌ (1367ش‌)، استان‌ خوزستان‌، مركز آمار ايران‌، تهران‌، 1369ش‌؛ فرهنگ‌ اقتصادي‌ دهات‌ و مزارع‌، استان‌ لرستان‌، جهاد سازندگى‌، تهران‌، 1363ش‌؛ فرهنگ‌ جغرافيايى‌ آباديهاي‌ كشور (دزفول‌)، سازمان‌ جغرافيايى‌ نيروهاي‌ مسلح‌، تهران‌، 1370ش‌، ج‌ 69؛ فرهنگ‌ جغرافيايى‌ ايران‌ (آباديها)، استان‌ ششم‌، دايرة جغرافيايى‌ ستاد ارتش‌، تهران‌، 1330ش‌؛ فرهنگ‌ روستايى‌، سرشماري‌ عمومى‌ كشاورزي‌ (1367ش‌)، كل‌ كشور، مركز آمار ايران‌، تهران‌، 1370ش‌. عباس‌ سعيدي