آرِنْدونْک، کورنلیس‌فان (1881-1946م) اسلام‌شناس هلندی، متخصص در تاریخ زیدیه و یکی از نویسندگان دایره‌المعارف اسلام.
زندگی: آرندونک تحصیلات دانشگاهی را در رشتۀ زبان عربی و تاریخ و معارف اسلامی در دانشگاه لیدن دنبال کرد. در 1919م با گذراندن پایان‌نامه‌ای با عنوان «آغاز امامت زیدیان در یمن»، به راهنمایی اسنوک هورگرونیه ، به دریافت درجۀ دکتری در زبان و ادبیات سامی نایل آمد. وی فراهم آوردن مطالب پایان‌نامۀ خود مدتی را در لندن سپری کرد. پس از فراغت از تحصیل، عهده‌دار بخش نسخه‌های خطی و کتابهای شرقی کتابخانۀ دانشگاه لیدن گردید و سرانجام به استادی زبان و معارف عربی همین دانشگاه برگزیده بود.
آثار: آرندونک در همۀ عمر بیش از یک کتاب عمده ننوشت. آثار دیگر او شامل شماری مقاله در شرح پاره‌ای اصطلاحات اسلامی و گزارش زندگی تنی چند از نویسندگان و دانشمندان اسلامی است. نزدیک به همۀ این مقالات در چاپ اول دایره‌المعارف اسلام منتشر شده است. آثار وی اینهاست: 1. آغاز امامت زیدیه در یمن ، لیدن، 1919، بررسی و تحلیلی تاریخی از پیدایش و گسترش فرقۀ دینی ـ سیاسی زیدیه (معتقدان به امامت زیدبن علی‌بن حسین‌بن علی‌بن ابی‌طالب) در یمن. این کتاب را می‌توان بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین کار آرندونک دانست که در نگارش آن از تنها نسخۀ خطی سیره‌الهادی تألیف علی‌بن محمدبن عبیداللّه عباسی علوی (د 285ق/898م) که آن زمان در موزۀ بریتانیا بوده، بهرۀ فراوان جسته است. این کار آرندونک همواره برای علاقه‌مندان به پژوهش در تاریخ عرب و آیین اسلام منبع سودمندی بوده است. ارزش آن به اندازه‌ای بود که در همان سال نگارش جزو سلسله انتشارات دخویه چاپ و منتشر گردید. ژاک‌ریکمن کتاب آرندونک را از زبان هلندی به فرانسوی برگردانید که در 1960م به همت همان بنیاد دخویه منتشر شد: 2. «آیین آشنایی با جادو در عربستان جنوبی»، «بزرگداشت نامۀ براون» ، 1922؛ 3. «ابن‌حجر هیتمی»، دایره‌المعارف اسلام، شرح حال ابوالعباس احمدبن محمدبن محمدبن علی‌بن حجر شهاب‌الدّین هیتمی سعدی، عالم بلندآوازۀ مصری و فقیه پراثر شافعی (د 974ق/1567م) و نویسندۀ تفسیر معروفی به نام تحفه‌المحتاج لشرح‌المنهاج؛ 4. «ابن حزم»، دایره‌المعارف اسلام، در معرفی ابومحمد علی‌بن احمدبن سعید، فقیه و شاعر معروف عرب اندلسی‌نژاد (د 456ق/1064م) نویسندۀ طوق‌الحمامه والفِصَل؛ 5. «ابن‌حوقل»، دایره‌المعارف اسلام، شرح کوتاهی از زندگی و کارهای ابوالقاسم‌بن علی نصیبی، جغرافی‌دان عرب نیمۀ دوم سدۀ 4ق/10م و نویسندۀ المسالک والممالک یا صوره‌الارض؛ 6. «ابن خالویه، بررسی احوال ابوعبداللّه حسین‌بن احمدبن حمدان همدانی، نحوی و لغوی مشهور (د 370ق/980م) نویسندۀ کتاب لَیْسَ و شرح مقصوره ابن‌دُرید؛ 7. «ابن خردادبه»، دایره‌المعارف اسلام، شرح احوال ابوالقاسم عبیداللّه‌بن عبداللّه، جغرافی‌دان ایرانی‌نژاد سدۀ 3ق/9م، نویسندۀ المسالک والممالک؛ 8. «ابن‌دُمَیْنَه»، دایره‌المعارف اسلام، زندگی‌نامۀ کوتاهی از عبداللّه‌بن عبیداللّه‌بن احمد ابوالسّری (د. ح. 129ق/747م)، از شعرای اواخر عهد اموی و اوایل خلافت عباسیان؛ 9. «ابن‌دَیْبَع»، دایره‌المعارف اسلام، معرفی ابوعبداللّه عبدالرحمان‌بن علی وجیه‌الدین شیبانی زَبیدی، عالم دینی و مورخ یمنی (د 944ق/1537م) صاحب بُغْیَه‌المستفید فی اخبار مدینه زبید، در تاریخ یمن، و اثاری دیگر؛ 10. «ابن رُسته»، دایره‌المعارف اسلام، شرح حال و آثار ابوعلی احمدبن عمر، عالم ایرانی‌نژاد عرب در نیمۀ دوم سدۀ 3ق/9-10م، نویسندۀ الاعلاق النفیسه، در تاریخ و جغرافیا و پاره‌ای موضوعات دیگر؛ 11. «حاتم‌طائی» دایره‌المعارف اسلام، گزارش احوال ابوسفّانه حاتم‌بن عبداللّه‌بن سعدطائی، شاعر عرب در سدۀ اول پیش از هجرت / نیمۀ دوم سدۀ 6م، ضرب‌المثل در گشاده‌دستی و میهمان‌نوازی؛ 12. مقالات «اخلاص»، «شریف»، «فتوّت»، «قصاص» و «کنیسه»، دایره‌المعارف اسلام (مقالۀ «اخلاص» تنها در چاپ اول آمده است).

مآخذ: دائره‌المعارف الاسلامیه؛ عقیقی، نجیب، المستشرقون، 2/671-672؛ نیز:

Arendonk. C. Van, Les Debuts de L'Imamat Zaidite au Yemen, tra. Jacques Ryckmans, Leiden 1960, pp. V-VII, XII; London University, Library Catalogue of the School of Oriental and African Studies, Massachusetts, 1963, I/448; Pearson, j. D., Indes Islamicus (1906-1955), p. 286.
مجدالدین کیوانی