عدم رعايت امور ياد شده (انتصاب، استقرار، استقلال و اعتماد) از روى سهو و فراموشى، در غير قيام ركنى موجب بطلان نماز نمى‌شود؛ ليكن در قيام ركنى محل اختلاف است. [1]

احكام: قيام اضطرارى به همه گونه‌هايش همچون خميدگى كمر، انحراف به راست يا چپ، تكيه دادن بر چيزى، استقرار نداشتن و باز بودن بيش از حدّ متعارف پاها، بر نشسته نماز گزاردن مقدم است، مگر آنكه عنوان قيام بر آن صدق نكند، كه در اين صورت، برخى نشسته نماز گزاردن را مقدّم دانسته‌اند. [2]

با عدم امكان قيام به هيچ گونه‌اى، بايد نشسته نماز بگزارد، با رعايت صاف بودن پشت، استقرار و استقلال؛ هرچند برخى در لزوم رعايت استقلال - بنابر قول به لزوم رعايت آن در حال قيام - اشكال كرده‌اند.

كسى كه نشسته نماز مى‌گزارد، براى ركوع و سجود بايد تا اندازۀ ممكن خم شود. ناتوان از نشسته نماز خواندن بايد به حالت خوابيده و دراز كشيده به پهلو، روبه قبله همانند ميّت در قبر، نماز بگزارد. البته در اينكه چنين فردى بين خوابيدن به پهلوى راست و چپ مخيّر است يا بايد به طرف راست بخوابد و در صورت ناتوانى از آن به طرف چپ بخوابد، اختلاف است. قول دوم به مشهور نسبت داده شده است. [3]

ناتوان از دراز كشيدن به پهلو، بايد به پشت بخوابد، همانند محتضر (←احتضار).

در اين صورت، ركوع و سجود با اشاره انجام مى‌شود [4] كه به قول مشهور، در صورت امكان با اشارۀ سر خواهد بود و براى سجده، سر بيشتر خم مى‌شود و در صورت عدم امكان اشاره با سر، چشم بسته و باز مى‌شود و به قول برخى، براى سجده بيشتر بسته مى‌شود. برخى نيز آن را لازم ندانسته‌اند. بعضى اشاره با سر را در حالت دراز كشيدن به پهلو، و باز و بسته كردن چشم را مربوط به حالت خوابيدن به پشت دانسته‌اند، مگر آنكه در حالت دراز كشيدن به پهلو، امكان اشاره با سر نباشد. [5]