اسباب ثبوت عوض: عقود معاوضى و نيز شبه معاوضى، مانند نكاح از اسباب ثبوت عوض‌اند.

موارد عدم جواز دريافت عوض: دريافت عوض در ازاى فعل حرام، مانند غنا(غنا) و نيز بنابر قول جمعى در ازاى به جا آوردن واجبات، جايز نيست ( اجاره).

تعيين عوض: حكم تعيين و مشخص كردن عوض به اختلاف عقود، متفاوت است. در بيع، اجاره و جعاله، عوض به اندازه‌اى كه رفع غرر گردد بايد مشخص باشد؛ ليكن در عقد نكاح، تعيين مهر شرط نيست و عقد بدون تعيين مهر نيز صحيح است( تفويض).

تحويل عوض: هرگاه عوض ـ به سببى از اسباب ـ در ذمّه شخصى ثابت شود، بر او واجب است آن را به مستحقش بپردازد و درصورت مدّت دار بودنِ زمان تحويل عوض، مانند معامله نسيه(بيع نسيه) اداى فورى آن واجب نيست. در غير اين صورت واجب است آن را نقد و فورى بپردازد(اقباض).

اجتماع عوض و معوّض: اجتماع عوض و معوّض براى يك نفر، مانند اجتماع كالا و بهاى آن در بيع براى فروشنده، منفعت و اجرت در اجاره براى اجير و بضع( بضع) و مهر در نكاح براى زوج، جايز نيست و عقد باطل است.[4]

[1]لسان العرب، واژه «عوض»

[2] الفروق اللغوية/ 380

[3] مفتاح الكرامة 8/ 289 ؛ جامع الشتات 2/ 352 ؛ جواهر الكلام 22 / 254

[4] الاقطاب الفقهية/ 111 .

عوض جعلى عوض المسمّى

عوض المثل

عِوَض المِثل: ارزش متعارف يك كالا در بازار.

هرگاه عوض در متن عقد ذكر نشود و يا در عوض ذكر شده خللى پديد آيد،