[3] تشخيص مصاديق. در شرع مقدس، مفاهيم بسيارى موضوع احكامى قرار گرفته‌اند. گاهى در برخى مصاديق آن مفاهيم، اجمال پديد مى‌آيد و مصداق بودن چيزى محل ترديد و شك واقع مى‌گردد، مانند وطن، معدن و حرز كه فقيه در برخى مصاديق آنها دچار ترديد مى‌شود. در اين گونه موارد، براى تطبيق مفاهيم بر مصاديق، به عرف به عنوان مرجع تشخيص رجوع مى‌شود.

[4] در مقام قضاوت به عرفهاى خاص به عنوان مرجع تشخيص رجوع مى‌شود؛ زيرا براى هر شهرى و قومى عرفهاى ويژه‌اى وجود دارد كه در چارچوب آن با يكديگر داد و ستد و تعامل و در همه عقود و ايقاعات بر اساس آن حركت مى‌كنند. اين عرفها قرينه و شاهدى است براى رفع بسيارى از ابهامها و اجمالهايى كه ممكن است در گفتار و رفتار آنان پديد آيد؛ زيرا عرف خاص به منزله نطق و بيان است، مانند اينكه كسى ديگرى را وكيل مى‌كند كه برايش گوشت بخرد، بدون آنكه نوع آن را مشخص كند. در اين صورت عنوان گوشت به گوشت قرمز منصرف مى‌شود و اگر وكيل گوشت سفيد بخرد موكل مى‌تواند آن را نپذيرد؛ زيرا عرف قرينه و شاهد بر آن است؛ و يا اينكه پدر مالى را براى وَلَد خود وصيت مى‌كند. در اين صورت، مرجع در تفسير «ولد» عرف است كه آيا تنها بر پسر اطلاق مى‌شود يا شامل دختر نيز مى‌گردد.[6]

[1]كتاب العين و لسان العرب ، واژه «عرف»

[2] الاصول العامة/ 419 ؛ مصادر الفقه الاسلامى و منابعه/ 183

[3] الاصول العامة/ 420

[4] 421 ؛ الموسوعة الفقهية الكويتية 30/ 54

[5] الاصول العامة/ 421

[6] 421 ـ 426 ؛ مصادر الفقه الاسلامى و منابعه/ 183 ـ 188 .

عرفات

عَرَفات: منطقه‌اى معروف در شرق مكّه.

عرفات از مشاعر مقدس حج با مساحت حدود هيجده كيلومتر مربع