اضطرار: اضطرار نيز همچون اكراه موجب رفع تكليف اولى مى‌شود. بنابر اين، كسى كه جز آب نجس، آبى در اختيار ندارد و تشنگى نيز بر او چيره شده است و بيم هلاكتش مى‌رود، مى‌تواند از آن آب بنوشد و يا در صورت غلبه گرسنگى و خوف تلف شدن و دسترس نداشتن به خوردنى حلال، از حيوان حرام گوشت تغذيه كند(اضطرار).

تقيّه: در جايى كه حفظ جان، عِرض يا مال مؤمنى منوط بر اظهار گفتار يا رفتار مخالف حق باشد، تقيّه (اظهار گفتار يا رفتار همسو با مخالف) واجب است. بنابر اين، تقيّه عذرى است كه موجب رفع تكليف اولى مى‌شود (تقيّه).

خوف: خوف در برخى موارد موجب تغيير حكم مى‌شود، مانند قطع نماز واجب به جهت خوف از تلف شدن جان يا مال؛ مشروعيت يافتن تيمّم در موارد خوف از تحصيل يا استعمال آب بر جان يا آبرو و نيز سقوط حج در صورت خوف بر جان؛ چنان كه خوف موجب قصر در كيفيت نماز، همچون اكتفا به تسبيح به جاى قرائت حمد و سوره، اشاره به جاى ركوع و سجود و نيز با شرايطى موجب قصر ركعات نماز مى‌شود( نماز خوف) ( خوف).

ديگر احكام: نمازهاى واجب داراى دو وقت‌اند: بنابر قول جمعى از قدما وقت نخست براى كسانى است كه عذر ندارند و وقت دوم براى صاحبان عذر، همچون بيمار و مسافر است؛ ليكن مشهور متأخران، وقت نخست را وقت فضيلت و وقت دوم را وقت اِجزاء (كفايت و صحيح بودن نماز در آن وقت، بدون برخوردارى از ثواب نماز در وقت فضيلت) مى‌دانند.[2]

معذورى كه نمى‌تواند در اول وقت نماز را با شرايطش به جا آورد، مانند آنكه چيزى كه عورت را بپوشاند، ندارد و يا براى وضو يا غسل آب در اختيار ندارد و اميد به برطرف شدن عذر تا آخر وقت نيز دارد، بنابر قول جمعى بر او واجب است نماز را تا آخر وقت تأخير بيندازد[3]( تأخير).