بيمارى: بيمارى از عذرهايى است كه موجب رفع يا تبديل تكليف مى‌شود. اول مانند برداشته شدن تكليف حضور در نماز جمعه، جهاد، روزه ماه رمضان و حج از بيمار و دوم، مانند تيمّم به جاى وضو و غسل در صورت زيان داشتن آب و نشسته يا خوابيده نماز گزاردن در فرض ناتوانى از ايستادن(بيمارى).

دائم الحدث: كسى كه بدون اختيار از او حدث ـ مانند مدفوع، ادرار يا باد معده ـ سر مى‌زند، در صورت استمرار و پى درپى بودن آن، مى‌تواند با يك وضو نماز بگزارد و نيازى به تجديد وضو نيست(مسلوس) ( مبطون).

سفر: سفر گاه موجب رفع تكليف مى‌شود و گاه موجب تبديل آن به تكليفى ديگر. اول، مانند روزه ماه رمضان كه از مسافر برداشته شده است و روزه گرفتن در سفر صحيح نيست و نيز حضور در نماز جمعه و سقوط حق تقسيم شبها ميان همسران. و دوم، مانند تبديل نمازهاى چهار ركعتى به دو ركعتى( سفر).

اكراه: اكراه بردارنده تكليف اولى از مكلّف است و بر قول و فعل صادر شده از مكرَه اثرى مترتب نيست، مانند اكراه بر تلف كردن مال ديگرى و يا بر اجراى عقد يا ايقاعى، كه در هر دو صورت آثار از بين بردن و نيز عقد و ايقاع بر مُكرَه مترتّب نمى‌شود( اكراه).

جهل، سهو و فراموشى: هر يك از اين عذرها مانع استحقاق عقاب و كيفر مى‌شود. بنابر اين، كسى كه از روى ناآگاهى يا سهو و يا فراموشى، واجبى را ترك كند يا حرامى را مرتكب شود، بر آن مؤاخذه نمى‌گردد.

عذرهاى ياد شده گاهى موجب رفع حكم وضعى نيز مى‌شوند، مانند آنكه كسى از روى جهل به غصبى بودن مكان يا آب، در آن مكان نماز گزارده يا با آن آب وضو گرفته و نماز خوانده است، كه به قول مشهور، نمازش صحيح است؛ چنان كه اگر كسى از روى سهو ذكر ركوع را ترك كند، نمازش صحيح خواهد بود.

(جهل)( سهو) (فراموشى)