عاطف

عاطف: هفتمين اسب در مسابقه[1](اسب دوانى).

[1]جواهرالكلام 28/ 214 .

عافيت سلامتى

عاقّ عقوق

عاقد عقد

عاقل عقل

عاقله

عاقله: ضامن ديه قتل يا جراحت خطايى.

عاقله عبارت‌اند از افرادى كه به حكم شارع مقدس ضامن ديه قتل و جراحت اشتباهى جانى‌اند. در علت ناميدن اين افراد به عاقله وجوهى ذكر شده است، از جمله:

[1] عقل به معناى ديه است و اين افراد به جهت تحمّل ديه از طرف جانى، عاقله (ديه دهنده) ناميده شده‌اند.

[2] عقل به معناى منع است و در عصر جاهلى عشيره قاتل با شمشير از او در برابر عشيره مقتول حمايت مى‌كردند. در اسلام، شمشير تبديل به مال شده و خويشاوندان قاتل با مال به حمايت او بر مى‌خيزند.

[3] عقل به معناى بستن است و از آن جهت كه در دوران جاهلى عشيره قاتل شتر را به عنوان ديه بر سر در ولىّ مقتول مى‌بستند به آنان عاقله گفته شده است.[1]

از احكام عنوان ياد شده در باب ديات سخن گفته‌اند.

مراتب: مراتب عاقله به ترتيب عبارت‌اند از عَصَبه، مُعتِق، ضامن جريره و امام عليه السّلام.

[1] عصبه: عَصَبه بنابر قول مشهور عبارت‌اند از مردان از خويشاوندان پدرى، مانند برادر، عمو و فرزندان آنان.[2]

برخى گفته‌اند: عاقله كسانى‌اند كه از قاتل ـ در فرض فوت كردن او ـ ارث مى‌برند.[3]

برخى ديگر گفته‌اند: احتمال دارد صفت «ارث بر» در كلمات قائلان به قول دوم، بيان علّت باشد نه تعريف و تفسير عصبه؛