ليكن در اينكه در اين صورت، زمين از ملك صاحبانش خارج شده و به ملك عموم مسلمانان در مى‌آيد يا نه، اختلاف است. بنابر قول دوم، بهاى زمين به صاحبانش پرداخت مى‌گردد،(3)برخلاف قول نخست كه مالكان زمين مستحق اجرتى نخواهند بود.(4)

زمين عشريّه

زمين عشريّه: زمينى كه ده يك محصولآن به عنوان زكات پرداخت مى‌شود.

زمين عشريه در برابر زمين خراجى(--> زمين خراجى)و زمين ذمّى(--> زمين صلح)بر زمينى اطلاق مى‌گردد كه يك دهم محصول آن از غلات چهار گانه (گندم، جو، كشمش و خرما) در صورت رسيدن به حدّ نصاب و داشتن ساير شرايط، به عنوان زكات پرداخت مى‌گردد( -->زكات).

زمين عشريه هم زمينهايى را دربر مى‌گيرد كه مسلمانان آنها را احيا كرده‌اند(--> احياء موات)و هم زمينهايى را كه متعلق به كفّار بوده و صاحبان آنها اسلام آورده‌اند.(1)البته گاهى زمين غير عشريه تبديل به زمين عشريه مى‌شود، مانند زمينى كه با كافرى بر بقاى آن در ملك وى در ازاى پرداخت بخشى از محصول آن به عنوان جزيه(--> جزيه)مصالحه شده است كه با مسلمان شدن صاحب آن، زمين ذمّى تبديل به زمين عشريه مى‌گردد.(2)چنان كه گاهى زمين عشريه تبديل به زمين خراجى مى‌شود، مانند زمين آبادى كه صاحب آن پس از پذيرش اسلام از روى ميل و رغبت، آن را رها كرده تا به ويرانى گراييده است. از عنوان ياد شده در باب زكات سخن گفته‌اند.

از برخى قدما، وجوب زكات در محصولات پيمانه‌اىِ زمينهاى عشريه، مانند برنج، ذرت، عدس و ساير حبوبات و نيز زيتون و روغن زيتون به عمل آمده و عسل گرفته شده از زمين عشريه نقل شده است.(3)

• (1)جواهر الكلام 21/ 175 ؛ الحدائق الناضرة 18/ 313
• (2)الخلاف 5/ 551 ؛ المبسوط 2/ 35
• (3)مختلف الشيعة 3/ 195 ـ 197 .
• (3)المبسوط 1/ 235 ؛ قواعد الأحكام 1/ 494 ؛ جواهر الكلام 21/ 176 ـ 181
• (4)المهذب 1/ 181 ـ 182 ؛ الوسيلة/ 132 .