زكات از كسى كه فطره او بر عهده ديگرى مى‌باشد، ساقط است؛(19)هرچند وى زكات را نپردازد. البته در فرضى كه معيل، فقير و عيال، غنى باشد آيا بر عيال، پرداخت زكات از طرف خود واجب است يا نه؟ اختلاف است.(20)

جنس و مقدار زكات فطره:كلمات فقها در بيان جنس زكات فطره مختلف است. برخى، تنها گندم، جو، خرما و كشمش را ذكر كرده‌اند. برخى ديگر، ذرت يا كشك را نيز به آنها افزوده‌اند. گروه سوم، آن پنج چيز را به اضافه شير ذكر كرده و گروه چهارم، برنج را نيز بر شش چيز ياد شده افزوده‌اند.

مشهور متأخران، جنس زكات فطره را قوت غالب بيشتر مردم دانسته‌اند.(21)

در زكات فطره، پرداخت قيمت اجناس ياد شده نيز كفايت مى‌كند.(22)

مقدار زكات فطره براى هر نفر در غير شير يك صاع (چهار مُد، برابر شش رطل مدنى و نه رطل عراقى، حدود سه كيلو گرم) است. در شير، گروهى مقدار آن را چهار رطل ذكر كرده‌اند؛ هرچند مشهور مقدار آن را نيز يك صاع دانسته‌اند. بنابر قول نخست، در اينكه مراد از رطل، رطل عراقى است يا مدنى اختلاف است(23)( -->رطل).

زمان وجوب زكات فطره :زمان وجوب زكات فطره بنابر قول مشهور ميان متأخران، غروب روز آخر ماه رمضان است. برخى، زمان وجوب را طلوع فجر روز عيد دانسته‌اند.(24)پايان وقت وجوب پرداخت آن نيز اختلافى است. برخى آن را هنگام گزاردن نماز عيد، برخى ديگر زوال روز عيد و گروه سوم، غروب آن روز دانسته‌اند.(25)

در اينكه پرداخت زكات فطره در ماه رمضان، پيش از فرارسيدن زمان وجوب آن، جايز است يا نه، اختلافى است. بنابر قول به جواز، پرداخت زكات فطره از اول ماه رمضان جايز مى‌باشد.(26)

هرگاه فرد در طول وقت وجوب، فطره را پرداخت نكند، در صورتى كه آن را به قصد قربت از مال خود جدا كرده و كنار گذاشته باشد، همان را به عنوان زكات فطره خارج مى‌سازد، اما اگر جدا نكرده باشد

• (19)505
• (20)507 ؛ العروة الوثقى 4 / 209
• (21)الحدائق الناضرة 12/ 279 ؛ مستند الشيعة 9/ 405 ـ 406 ؛ جواهر الكلام 15 / 514 ـ 518
• (22)جواهر الكلام 15/ 518
• (23)522 ـ 525 ؛ موسوعة الخوئى 24/ 453
• (24)جواهر الكلام 15/ 527 ؛ العروة الوثقى 4/ 222
• (25)الحدائق الناضرة 12/ 301
• (26)جواهر الكلام 15/ 529