زكات

زكات: صدقه مقدر به اصل شرع.

زكات در لغت به معناى رشد و پاكى آمده و در اصطلاح عبارت است از صدقه‌اى كه به اصل شرع ـ و نه با نذر و قسم ـ واجب شده است. زكات به حقى واجب در مال كه رسيدن آن به حدّ نصاب شرط وجوب آن است؛ صدقه‌اى كه در اصل به نصاب تعلّق گرفته؛ قدر معيّن ثابت در مال يا در ذمّه براى حصول پاكى و رشد آن و اخراج بعض مال براى زيادت و نموّ باقى مانده آن نيز تعريف شده است. البته اختلاف در تعبير ناشى از اختلاف در معناى شرعى زكات نيست؛ بلكه رويكرد همه تعريفهاى ياد شده كشف اجمالى معناى شرعى آن است.(1)زكات عنوان بابى مستقل در فقه است كه مباحث و مسائل آن به تفصيل در اين باب آمده است.

اقسام:زكات به دو قسم؛ زكات مال و زكات بدن كه از آن به زكات فطره نيز تعبير كرده‌اند(--> زكات فطره)، تقسيم شده است. كاربرد زكات، بدون قيد، نوع نخست آن مى‌باشد كه موضوع اين مقاله است.

حكم:وجوب زكات از ضروريات دين اسلام و مورد اتفاق همه مسلمانان است و انكار وجوب آن توسط مسلمانى موجب ارتداد(--> ارتداد)وى خواهد شد.(2)

زكات از عبادات به شمار مى‌رود؛ از اين رو، نيّت (قصد قربت) در آن شرط است.(3)

در ضرورت و اهميت فريضه زكات همين بس كه در آيات متعددى از قرآن كريم، همراه نماز بدان امر شده(4)و در آياتى ديگر، پرداخت آن در رديف اقامه نماز از ويژگيهاى مؤمنان شمرده شده است؛(5)چنان كه در روايات بسيارى به اهميّت، آثار و احكام آن اشاره شده است.(6)

شرايط وجوب:

1. بلوغ؛ بدون شك، وجوب زكات در درهم و دينار (نقره و طلا) مشروط به بلوغ مالك آن است و زكات آن دو بر نابالغ واجب نيست؛(7)ليكن در شرط بودن بلوغ نسبت به ديگر مواردى كه

• (1)جواهر الكلام 15/ 2 ـ 3
• (2)13
• (3)471
• (4)
• (5)177 و 277
• (6)وسائل الشيعة 9/ 9 ـ 316
• (7)جواهر الكلام 15 / 14