جزيرة العرب از نظر جغرافيايى به پنج بخش تقسيم مى‌شود: حجاز (بخشى از ساحل شرقى درياى سرخ با شهرهايى چون مكّه، مدينه، جدّه و طائف)، تهامه (واقع در جنوب حجاز)، نجد (واقع در شرق حجاز)، عروض (واقع در ناحيه شرقى شبه جزيره) و يمن (واقع در قسمت جنوبى شبه جزيره). امروزه بخش بزرگى از شبه جزيرة العرب را كشور عربستان سعودى تشكيل مى‌دهد. كشورهاى يمن، كويت، امارات متحده عربى، قطر و عمّان از ديگر سرزمينهاى تشكيل دهنده آن هستند.(1)از اين عنوان در باب جهاد سخن گفته‌اند.

بنابر قول مشهور، سكونت كفّار در جزيرة العرب جايز نيست.(2)در اينكه مراد از جزيرة العرب چيست، اختلاف است. برخى، آن را خصوص حجاز دانسته‌اند(3)(--> حجاز)؛ ليكن برخى ديگر، اعم از آن دانسته و سكونت كفّار را در تمامى جزيرة العرب جايز ندانسته‌اند.(4)

جزيه: ماليات دريافتى از اهل ذمّه.

جزيه به مالياتى اطلاق مى‌شود كه دولت اسلامى از اهل كتاب(--> اهل كتاب)در قبال اقامت آنان در بلاد اسلامى و مصونيّت از تعرّض ديگران به آنان، بر اساس قرارداد ذمّه، دريافت مى‌كند.(1)از اين عنوان در باب جهاد سخن رفته است.

حكم:گرفتن جزيه ـ به تصريح قرآن(2)و سنّت ـ نه تنها مشروع، بلكه واجب است و در زمان رسول خدا صلّى اللّه‌ عليه و آله و پس از آن حضرت از اهل كتاب دريافت مى‌شد. آنان در قلمرو حكومت اسلامى بين سه امر مخيّر بودند: پذيرش اسلام، جنگ و التزام به شرايط ذمّه(--> اهل ذمّه). با پذيرش امر سوم، موظّف به پرداخت جزيه بودند.

جزيه دهنده:جزيه تنها از سه طايفه پذيرفته مى‌شود: يهوديان، مسيحيان و مجوسيان. در قبول جزيه از صابئان(--> صابئه)و سامريّه(--> سامريّه)به جهت اختلاف در صدق اهل كتاب بر آنان، اختلاف است.(3)

• (1)معجم البلدان 2/ 137
• (1)جواهر الكلام 21/ 227
• (2)جواهر الكلام 21/ 289 ـ 291
• (2)
• (3)المبسوط 2/ 47 ؛ تحرير الاحكام 2 / 212 ؛ تذكرة الفقهاء 9 / 334 ـ 335
• (3)جواهر الكلام 21/ 227 ـ 232
• (4)الدروس الشرعية 2/ 39 ؛ جامع المقاصد 3/ 465 ؛ غاية المراد 1/ 498 .