بر ازدواج دختر و پسر نابالغ توسط ولىّ آنان بار مى‌شود، همچنين ملكيت كودك نسبت به مالى كه به او بخشيده‌اند، و ضامن بودن او در صورت وارد كردن خسارت به ديگرى و جنب شدن كودك و ديوانه در صورت آميزش.(5)

حكم ولايى

حكم ولايى[ = حكم حكومتى؛ حكم سلطانى ]: حكم صادر از ولىّ‌امر مسلمانان.

حكم ولايى يا حكومتى عبارت است از امر و نهيى كه امام عليه السّلام يا نايب ايشان به عنوان ولىّ امر مسلمانان صادر مى‌كند.

تفاوت آن با فتوا و حكم قضايى اين است كه فتوا عبارت است از اِخبار فقيه از حكم ثابت در شرع مقدس( --> حكم)و حكم قضايى عبارت است از انشاء حكم جزئى منطبق با احكام شرع براى فيصله دادن به نزاعها و اختلافها و احقاق حقوق افراد؛ در حالى كه حكم ولايى عبارت است از انشاء حكم درباره آنچه كه به مصالح عمومى مسلمانان ـ اعم از سياسى، اجتماعى و اقتصادى ـ مربوط مى‌شود.(1)

عنوان ياد شده از عناوين جديد است كه معاصران تحت عنوان ولايت فقيه يا حاكميت در اسلام از آن سخن گفته‌اند.

قلمرو احكام ولايى:بدون شك، زمام تشريع احكام شرع تنها در دست خداوند است؛ زيرا تنها او عالم به مصالح و مفاسد است.(2)البته بر اساس روايات متعدد، حقّ تشريع فى الجمله براى پيامبر اعظم صلّى اللّه‌ عليه و آله و امامان معصوم عليهم السّلام ثابت است؛(3)ليكن همه فقهاى امامى بر اين نظر متفقند كه فقيه شأن تشريع ندارد؛ بلكه موظف است به عنوان فقيه، احكام شرع را از منابع آن استخراج و استنباط كند و به عنوان قاضى در موارد اختلاف و نزاع، طبق احكام شرع، انشاء حكم نمايد و به عنوان ولىّ امر مسلمانان ـ بنابر قول به ثبوت چنين

• (1)بحوث فقهية هامّة/ 511
• (2)524
• (3)الكافى (كلينى) 1/ 265 ـ 268
• (5)تحرير المجلّة 2 قسم 1/ 141 ؛ الإحصار و الصّد/ 185 ؛ احكام الرضاع/ 159 ؛ براهين الحج 2/ 4 ـ 5 .