عليه و آله نقل كرده‌اند كه فرمود:«رُفِعَ القَلَمُ عَنْ ثَلاثَةٍ: عَنِ النائِمِ حَتّى يَسْتَيْقِظَ وَ عَنِ الَمجْنونِ حَتّى يُفيقَ وَ عَنِ الطِفلِ حَتّى يَحْتَلِمَ؛(1)قلم تكليف از دوش سه گروه برداشته شده است: از خوابيده تا زمانى كه بيدار شود، از ديوانه تا هشيار گردد و از كودك تا آنگاه كه به سنّ بلوغ برسد». مراد اين است كه اين سه دسته چنانچه قبل از رسيدن به حدّ تعيين شده، حرامى را مرتكب شوند يا واجبى را ترك كنند، گناهكار تلقى نگشته و كيفر نمى‌شوند.(2)

در بسيارى از ابواب فقه به مضمون حديث ياد شده به عنوان قانون و قاعده كلّى استناد شده است.

حديث سلطنت: روايتى معروف با مدلول سلطنت مالك بر اموال خود.

به حديث«النّاسُ مُسَلَّطونَ عَلى اَموالِهِم»كه از رسول خدا صلّى اللّه‌ عليه و آله نقل شده(1)حديث سلطنت مى‌گويند و مفاد آن، اين است كه انسان بر اموال خود سلطنت دارد و مى‌تواند در آن هرگونه تصرف مشروعى بكند.

حديث ياد شده هرچند به لحاظ سند مرسل( --> خبر مرسل)است، ليكن فقها مفاد آن را پذيرفته و به آن بر قاعده سلطنت استدلال كرده‌اند(2)( --> قاعده سلطنت).

حديث سُنَن: حديثى نبوى.

حديث سنن را امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه‌ عليه و آله نقل كرده است. مفاد اين حديث شريف، بيان تكليف زنانى است كه به طور مستمر خون مى‌بينند. در حديث ياد شده زنان از لحاظ چگونگى خون ديدن و داراى عادت بودن يا نبودن به سه دسته تقسيم شده‌اند كه تكليف هر يك بيان شده است.(1)

• (1)دعائم الاسلام 1/ 194 ؛ عوالى اللئالى 1/ 209 ؛ مسند احمد 1/ 140
• (1)عوالى اللئالى 1/ 222 ، 457 ، 2/ 138 و 3/ 208 ؛ بحار الانوار 2/ 272
• (1)الكافى (كلينى) 3/ 83
• (2)جواهر الكلام 26/ 10 .
• (2)مأة قاعدة فقهية/ 136 ـ 137 .