حج بر سه قسم است: حج افراد( --> حج افراد)، حج قِران( --> حج قران)و حج تمتّع. علّت نامگذارى اين قسم به حج تمتّع، حلال شدن محرّمات احرام و انتفاع از آنها در فاصله زمانى بين عمره تمتّع و حج است و اين در حالى است كه عمره تمتّع مرتبط با حج تمتّع و جزء آن است؛ به گونهاى كه آن دو از نظر شرع يك عمل محسوب مىشوند و در نتيجه، انتفاع از محرّمات احرام در فاصله زمانى بين آن دو، به منزله انتفاع از آنها در حج است.(1)از اين عنوان در باب حج سخن گفتهاند.
حكم:حج تمتّع وظيفه آفاقى است، يعنى كسى كه محلّ سكونت او تا مكّه بيش از دوازده يا 48 ميل ـ بنابر اختلاف اقوال در مسئله ـ فاصله دارد(2)( --> آفاقى).
كيفيّت:حج تمتّع از دو بخش تشكيل شده است: عمره تمتّع و حج تمتّع.
عمره تمتّع داراى پنج عمل است:احرام بستن از ميقات( --> ميقات)در ماههاى حج (شوّال، ذيقعده و ذيحجّه)، هفت دور طواف كعبه، دو ركعت نماز طواف پشت مقام ابراهيم عليه السّلام، هفت بار سعى بين صفا و مروه( --> سعى)و تقصير( --> تقصير). با تقصير، محرم از احرام خارج و همه محرّمات احرام بر او حلال مىگردد.
حج تمتع داراى سيزده عمل است:
1. احرام بستن از مكّه در زمانى كه مىداند پس از آن، وقوف به عرفات را درك خواهد كرد؛ هرچند افضل احرام بستن در روز ترويه (هشتم ذيحجّه) است.
2. وقوف به عرفات از زوال تا غروب آفتاب روز عرفه (نهم ذيحجّه).
3. بيتوته در مشعر الحرام در شب عيد قربان و وقوف به آن از طلوع فجر تا طلوع آفتاب.
4. زدن هفت سنگ ريزه به جمره عقبه در روز عيد قربان.
5 . قربانى در منى در روز دهم و ـ بنابر قول برخى ـ خوردن از گوشت آن.