تلقّى ركبان

تَلَقّى رُكبان:استقبال شهروندان از كاروانهاى تجارى در بيرون شهر.

منظور از عنوان يادشده در فقه عبارت است از استقبال اهل شهر در خارج شهر از كاروانهاى تجارى، ـ كه براى فروش كالاهاى خود يا تهيّه كالاهاى مورد نياز، قصد ورود به شهر را دارند ـ به منظور خريد كالاهاى آنان به بهاى كمتر يا فروش جنس به ايشان به قيمت گران‌تر از آنچه در شهر معامله مى‌شود.(1)از اين عنوان در باب تجارت سخن رفته است.

حكم:تلقّى ركبان بنابر مشهور مكروه است2 ولى در اينكه حكم كراهت محدود به خريد جنس از آنان مى‌باشد يا آنكه شامل فروش كالا به آنان نيز مى‌شود، اختلاف است.(3)قول مخالف مشهور، حرمت است.

شرايط:تحقق تلقّى ركبان منوط به شرايط ذيل است:

1. خروج از شهر به انگيزه تلقّى ركبان باشد. بنابر اين اگر شخصى به انگيزه ديگرى بيرون رود و به طور تصادفى با كاروان برخورد و با آنان معامله كند كراهت ندارد.(4)

2. حدّ خروج بايد به مقدارى باشد كه عنوان خروج بر آن صادق باشد و كمتر از چهار فرسخ باشد، بيشتر از آن سفر تجارى محسوب مى‌شود.

3. بازرگانانِ عازم شهر از قيمت كالاى خود يا كالايى كه مى‌خواهند بخرند در شهر آگاهى نداشته باشند.(5)برخى بين جاهل و عالم تفاوتى قائل نشده‌اند.

4. كاروان تجارتى قصد ورود به شهر خاصّى را داشته باشد؛ بنابر اين اگر قصدشان چنين باشد كه در هر جاى مناسب در مسير، كالاهايشان را به فروش برسانند، تلقّى ركبان اشكال ندارد.(6)

• (1)مجمع‌البحرين/ واژه «لقى» ؛ ايضاح الفوائد 1/ 408
• (2)جواهر الكلام 22/ 470 ـ 471
• (3)مستند الشيعة 14/ 41 ـ 42
• (4)39 ـ 40
• (5)مهذب الاحكام 16/ 28 ـ 29 ؛ جواهر الكلام 22/ 473
• (6)مستند الشيعة 14/ 42