تجانس

تَجانُس: همجنس بودن.

در باب تجارت و شركت به مناسبت آمده است.

از شرايط تحقّق ربا در معامله، همجنس بودن كالا و بهاى آن است(-->ربا).

از اسباب شركت(-->شركت)ممزوج شدن دو مال همجنس است؛ به صورت قهرى يا اختيارى.(1)

تجاوز

تجاوز: گذشتن از حد.

تجاوز به معناى گذشتن از حد است. اگر گذشتن از حد نسبت به ديگران باشد از آن به تعدّى و ظلم(-->ظلم)تعبير مى‌شود.(1)چنان‌كه از تجاوز نسبت به افعال انسان در ارتباط با خودش به افراط(-->افراط)، اسراف(-->اسراف)و تبذير(-->تبذير)تعبير مى‌شود. اين عنوان به مناسبت در بابهايى نظير طهارت، صلات، صوم، حج، جهاد و ديات به كار رفته است.

طهارت:اگر خون ديدن زن از ده روز تجاوز كند، مازاد بر ده روز حكم حيض ندارد(-->حيض)، بلكه استحاضه بوده و محكوم به احكام آن است(2)(-->استحاضه).

اگر نجاست مخرج غائط از حدّ معمول تجاوز كند، با سنگ و پارچه و مانند آن پاك نمى‌شود بلكه تنها با آب پاك مى‌گردد(3)(-->استنجاء).

به نظر مشهور در شستن دستها و صورت در وضو، تجاوز از دو بار، بدعت و حرام است.(4)

حج:براى كسى كه قصد ورود به مكّه را دارد تجاوز از ميقات(-->ميقات)جز در موارد استثنا شده، بدون احرام جايز نيست.(5)

جهاد:در نهى از منكر تجاوز از حدّ نياز در توسّل به زور حرام است(6)(-->امر به معروف و نهى از منكر).

ديات:ديه قتل برده ـ اعم از غلام و كنيز ـ تا زمانى كه از مقدار ديه انسان آزاد فراتر نرفته، قيمت آن است و در صورت تجاوز از مقدار ديه حُرّ، ديه آن به اندازه ديه فرد آزاد خواهد بود(7)(-->بردگى).

• (1)جواهر الكلام26/ 291 ـ 293 .
• (1)منتقى الاصول 4/ 445
• (2)المبسوط 1/ 69
• (3)جواهر الكلام 2/ 28 ؛ العروة الوثقى 1/ 172
• (4)جواهر الكلام 2/ 279
• (5)مناسك حج (امام خمينى)/ 59 ؛ مستمسك العروة 11/ 305 ـ 306 ؛ حول مسائل الحج (گلپايگانى)/ 33
• (6)تحرير الوسيلة 1/ 478 ـ 481
• (7)جواهر الكلام 43/ 42