تجافى

تَجافى: دور كردن بازوان و آرنجها از پهلو و همچون دو بال گشوده قرار دادن آنها/ بلند كردن شكم از زمين/ بلند كردن زانوها از زمين و به حالت نيم خيز قرار گرفتن.

تجافى در لغت به معناى قرار نداشتن در جاى و برداشتن چيزى از جاى خود آمده و در كلمات فقها در سه مورد در نماز به كار رفته است: حال ركوع و سجود و حالت نشستن مأموم هنگام تشهّد امام.

تجافى در ركوع به باز كردن دستها همچون دو بال گشوده، در سجود به بلند كردن شكم از زمين و قرار دادن دستها همچون دو بال گشوده و در حال تشهّد امام به بلند كردن مأموم زانوهاى خود را از زمين و بر سينه پا نشستن و گذاشتن انگشتان دست بر زمين تحقّق مى‌يابد.

در روايات(1)و به تبع آن در كلمات فقها از تجافى در ركوع و سجود به «تخوّى» و «تجنيح» نيز تعبير شده است. فقها از اين عنوان در باب صلات سخن گفته‌اند.

تجافى در ركوع و سجود براى مرد مستحب است.(2)البتّه تجافى به معناى بلند كردن شكم از زمين در حال سجده از ديدگاه برخى واجب است.(3)

هرگاه مأموم در ركعت دوم يا آخر نماز به امام اقتدا كند، هنگام تشهّد امام عمل تجافى را انجام مى‌دهد. در استحباب يا وجوب آن بر مأموم اختلاف است. ظاهر كلمات بيشتر فقها استحباب آن است.(4)

• (1)وسائل الشيعة 6/ 323 و 341
• (2)الروضة البهية 1/ 619 و 622 ؛ جواهر الكلام 10/ 105 ؛ تحرير الوسيلة 1/ 172
• (3)نهاية الإحكام 1/ 490 ؛ مستند الشيعة 5/ 279
• (4)جواهر الكلام 14/ 45 ـ 46 و 50 ؛ العروة الوثقى (و حواشى) (ج) 3/ 166 ؛ مستمسك العروة 7/ 286 ـ 287 ؛ مستند العروة (الصلاة) (ق 2) 5/ 311 ـ 313 .